Salam buat semua pembaca dan penggemar blog Atok ini. Semoga kita dirahmati Allah sentiasa. Tiada yang lebih nikmat daripada mendapat kesihatan yang baik, tiada penyakit yang memudaratkan, cukup dan murah rezeki yang diberikan Allah kepada kita sekeluarga. Apatah lagi sebagai orang Islam, kita mendapat nikmat hidayah dan iman. Maka seluruh kehidupan kita hanyalah untukNya. DariNya kita datang, dan kepadaNyalah kita akan dikembalikan. Hidup di dunia ini hanyalah sementara. Tiada jua yang kekal melainkan Allah. Maka, beringatlah akan kematian kerana pada bila-bila masa kita akan dijemput Allah menghadapNya.
Entri Atok kali ini agak menyedihkan. Tentang realiti kehidupan masa lampau di Jugra. Tidak semuanya indah di sana; nyawa anak-anak kecil diragut Malaikat Maut ketika masih di pangkuan ibunya; kematian pekerja-pekerja estet yang baharu menjejakkan kaki di bumi Jugra, meninggalkan keluarga dengan harapan kehidupan yang lebih cerah di sini; berakhirnya kehidupan indah seorang datuk meninggalkan anak dan cucunya, terdampar tidak bermaya di atas pembaringan terakhirnya kerana kesakitan sakaratul maut. Kesemua ini hanyalah sebahagian daripada episod penghidupan di Jugra suatu masa dahulu.
Dalam entri ini Atok cuba bawakan suasana ketika proses vaksinasi penduduk dijalankan di Jugra dalam tahun 1885, diikuti pengalaman petugas perubatan mengunjungi pesakit yang di ambang maut akibat penyakit-penyakit yang berjangkit seperti Dysenteri, taun, malaria, cacar dan beri-beri di sana. Kematian-kematian yang cepat dan pantas tetapi penuh kesengsaraan.
Penyakit-penyakit ini alhamdulillah sudah dapat dibanteras hingga ke akar umbinya. Belum lagi kedengaran kehadirannya kembali pada masa kini. Cuma, walau apapun nama penyakitnya, itu semua sebahagian daripada ujian untuk kita daripada Yang Maha Esa. Hidup ini sememangnya ujian. Akhirat untuk ganjaran dan hukuman. Jadi, tabahkan hati, kuatkan semangat, berikhtiar dan bertawakallah. Insya Allah, kemenangan milik kita.
Kita akan lihat bagaimana perubahan sikap, dan dengan ilmu pengetahuan dapat merubah hidup dan masa depan masyarakat ke arah kualiti hidup yang lebih baik seperti kini. Jika hari ini kita diuji dengan sedikit kemiskinan, kekurangan, kehilangan, ingatlah mereka di Jugra dahulu pun pernah mengalami kesedihan yang lebih parah berbanding kita. Bersyukurlah dengan menyebut-nyebut namaNya. Allahu Rabbul Jalil. Wassalam.
1. Program Vaksinasi di Jugra (1885)
Mengikut rekod, perubatan moden di Jugra bermula dengan program vaksinasi penduduk dalam tahun 1885. Program kesihatan umum ini dijalankan dengan restu dan kerjasama pihak Istana Selangor di Jugra, terutamanya oleh Raja Sulaiman, Raja Muda Selangor ketika itu. Sekumpulan pegawai perubatan daripada Pejabat Perubatan Selangor yang beribupejabat d Kuala Lumpur telah melakukan lawatan ke Jugra untuk memvaksinasi penduduk -penduduk di sana dari 1 Mac 1885 sehingga 31 Mac 1885 selama sebulan. Berikut adalah antara jurnal mereka ketika di sana:
1 Mac: Penulis tiba di Klang dan mendapati bot berkuasa wap telah berlepas lebih awal hari itu, memerlukan dia bermalam. Dia berunding dengan En. Domencie tentang keadaan perubatan. Dia juga memberitahu En Domencie bahawa ais berharga untuk merawat penyakit dan akan menjadi rahmat besar kepada pesakit Eropah.
4 Mac: Pasukan Perubatan telah melawat Kuarters Polis di Jugra dan terkejut dengan keadaan itu. Kuarters itu harus dipindahkan ke bangunan berasingan di atas bukit untuk meningkatkan kesihatan dan kesejahteraan penduduk. Beliau mendapati keadaan di balai polis bersih dan kemas, tetapi tidak di pasar (Bazar).
Penulis melawat seorang banduan yang sedang pulih daripada sakit, dan seorang lagi pesakit yang mengalami hampir lumpuh. Penulis mengumpul 15 tiub limfa dari lengan orang yang telah divaksinasi sebelum ini tetapi tidak divaksinasi semula kerana vaksinasi yang gagal.
10 Mac: Pasukan itu memberi vaksin kepada orang di kampung Raja Osman, dengan 16 orang telah diberi vaksin.
11 Mac: Pasukan ini memberi vaksin kepada ramai orang di rumah mereka, dengan pasukan perubatan melawat komuniti.
25 Mac: Pasukan ini menghabiskan masa seharian dengan vaksinasi dan memberikan nasihat perubatan kepada penduduk semua peringkat umur dan jantina. Mereka melihat satu kes Beriberi, penyakit yang berleluasa di kawasan kolonial akibat pemakanan dan keadaan hidup yang kurang baik.
27 Mac: Ramai orang telah diberi vaksin di lokasi luar.
30 Mac: Penulis menghabiskan masa sehari penuh berunding dengan ramai pemohon untuk mendapatkan ubat dan rawatan, termasuk mereka yang telah divaksin pada 18 Mac. Dia terpaksa mengeluarkan serpihan dari beberapa lengan pemohon, yang panjangnya 1/2 inci. Pada sebelah petang, Raja Sulaiman menyertai mereka mengiringi Collector melawat Bandar.
31 Mac: Pasukan itu melawat penduduk-penduduk yang telah terjejas oleh hasil tuaian yang lemah. Penduduk di kawasan itu sangat miskin dan terpencil, dan terdapat laporan rumah telah musnah akibat cuaca buruk. Penulis juga menziarahi seorang lagi yang baru kehilangan ahli keluarga kerana sakit. Pada waktu malam, beliau dikunjungi oleh orang Melayu yang menunjukkan perhatian yang besar kepadanya dan berjalan bersamanya pulang ke Kuarters Pemungut. Nampaknya ada orang Melayu meminati vaksinasi dan meminati kerjaya penulis.
Penulis menyatakan kebimbangan mengenai penyelenggaraan bangunan hospital di Klang, mencadangkan penambahbaikan pada bumbung dan penyingkiran dinding sekatan. Beliau juga menyebut perjalanannya ke Klang dan Kuala Lumpur, serta keperluan untuk kerap melawat apotek di semua stesen, termasuk di Kuala Selangor dan Klang.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
2. Program Vaksinasi di Seluruh Daerah Pantai Selangor (1889)
Surat bertarikh 14 Februari 1889 itu menyebut permohonan kebenaran untuk Pakar Bedah Residensi melawat daerah dan memberi vaksin kepada kanak-kanak.Fokus utama penulis adalah kepada kempen vaksinasi, khususnya terhadap cacar dan penyakit berjangkit lain. Surat itu menyebut menerangkan aktiviti dan pemerhatian penulis tentang perjalanan penulis ke pelbagai lokasi antaranya Klang, Kuala Selangor, Sabak Bernam, Kuala Lumpur, Kuala Langat, dan Sepang. Penulis ambil perhatian bahawa orang Melayukeberatan untuk membawa anak mereka ke pusat vaksin kerana strukturnya yang rosak. Penulis meminta izin untuk menguruskan vaksinasi pada minggu hadapan, sebaik-baiknya pada hari Ahad.
Berikut ialah ringkasan kronologi aktiviti penulis berdasarkan surat itu:
9 Mac 1889- Penulis pergi ke Klang bersama En. Turney untuk memeriksa hospital dan penjara. Mereka memerhatikan bahawa rumah attap telah terbakar akibat wabak taun. Penulis meneliti kes taun di pasar, menyifatkannya sebagai taun luar biasa.
10 Mac 1889- Penulis ke Kuala Selangor bersama En. Venning dan Tickell, dan berjumpa dengan En. Ridges pada sebelah malam. Stajah Snout melaporkan kebanyakan kanak-kanak di Sabak Bernam telah divaksin oleh Dr Sinclair, namun masih terdapat kanak-kanak di Sungie Panjang yang memerlukan vaksinasi. Penulis belayar ke hulu sungai dengan Raja Indut dan memberi vaksin kepada 26 kanak-kanak di atas kapal.
11 Mac 1889- Penulis mengembara ke Sabak Bernam, di mana semua kanak-kanak bersedia untuk vaksinasi mengikut arahan Pemungut. Kira-kira 50 kanak-kanak diberi vaksin di balai polis, dengan maklum balas positif daripada penduduk setempat. Penulis mencatatkan kes-kes penyakit di kampung, berkemungkinan disebabkan oleh kekurangan air. Mereka kembali ke Kuala Selangor melalui landasan kekang baharu, memberi vaksin kepada 10 lagi kanak-kanak di sepanjang perjalanan dan memerhatikan beberapa kes penyakit.
14 Mac 1889- Penulis kembali ke Klang untuk mendapatkan lebih banyak limfa dan vaksin. Mereka ambil perhatian bahawa tiada kes baru kolera telah berlaku. Penulis kemudiannya bertolak ke Kuala Lumpur, tiba lebih kurang jam 10 malam.
15 Mac 1889- Penulis melawat Kuala Langat, bertemu dengan Pemungut dan Raja Muda untuk membincangkan usaha vaksinasi. Walaupun berminat dengan vaksinasi, penulis memutuskan untuk tidak meneruskan eksperimen dan berlepas ke Sepang pada sebelah malam.
16 Mac 1889- Penulis melawat Ladang Gambier dan Lada di Sepang, di mana mereka melihat kira-kira 40 pembukaan lada dalam keadaan baik dan menilai kesihatan pekerja. Mereka memberi vaksin kepada 3 kanak-kanak di daerah kecil itu. Penulis, bersama-sama dengan Pemungut, Kembali ke Jugra,melawat sekolah tempatan dan memberi vaksin kepada 15 kanak-kanak. Disebabkan kekangan masa, penulis tidak dapat melawat tapak cadangan hospital tetapi mencadangkan lokasi di atas bukit menghadap sungai untuk dispensari terbuka dan hospital kecil. Hari ini diakhiri dengan perjalanan penulis ke Klang dan lawatan ke rumah api.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
https://akubudaktelok64.blogspot.com/p/program-vaksinasi-di-seluruh-daerah.html
 |
Surat bertarikh 12 April 1889 dari Jugra tentang penularan wabak cacar dan demam campak yang melibatkan anggota renjer hutan sekeluarga
|
 |
| Surat bertarikh 1 Mei 1888 dari Jugra tentang penularan dan kematian akibat wabak cacar dan demam campak di sana |
3. Wabak Dysentery dan Kolera (1889)
Satu lagi dokumen bertarikh 24 Jun 1889. Pejabat Pakar Bedah Residensi berkemungkinan terlibat dalam menyiasat dan bertindak balas terhadap wabak penyakit di kawasan Jugra. Penulis menyebut bahawa mereka bertolak pada 24 Jun dan pergi ke Bukit Jugra, untuk menyiasat atau menjalankan kerja perubatan. Mereka menyebut mengunjungi pelbagai rumah, termasuk rumah seorang yang bergelar Haji, di mana mereka melihat anaknya yang menghidap disentri. Penulis mencatat bahawa anak Haji telah sakit hampir sebulan sebelum kematiannya, dan dia sendiri baru-baru ini sembuh daripada serangan disentri yang teruk.
Penulis memerhatikan bahawa mereka sekeluarga telah menjalankan puasa Ramadan dengan sangat ketat, yang mungkin menyumbang kepada kurus dan lemah mereka. Penulis mencatat bahawa tanah di bawah rumah ditutup dengan sabut kelapa, yang mungkin menyumbang kepada penyebaran penyakit.
Penulis menyebut mengunjungi sebuah rumah lain, kepunyaan anak perempuan Haji di Kampung Bandar, di mana mereka mendapati seorang wanita menghidap penyakit disentri yang teruk. Mereka juga melaporkan bahawa seorang kanak-kanak telah meninggal dunia di sana beberapa hari sebelum ini.untuk menyiasat keadaan tanah di bawahnya.
Keadaan hidup dan sanitasi yang kurang baik di kawasan itu, khususnya menyebut longkang yang tersumbat dan menghala ke longkang besar berhampiran. Mereka mendapati longkang itu dipenuhi dengan bahan pertanian yang reput dan rumah berhampiran mempunyai timbunan sampah yang sedang membusuk di bawah sinar matahari. Ini mewujudkan persekitaran yang kondusif untuk penyebaran penyakit.
Penulis mendapati air yang digunakan oleh penduduk tempatan diperolehi daripada longkang-longkang ini atau dari sungai-sungai berhampiran yang boleh tercemar dengan kumbahan dan bahan pencemar lain. Mereka menggesa penduduk kampung tersebut supaya lebih menjaga kebersihan di kawasan kejiranan mereka dan lebih berhati-hati dalam memilih bekalan air mereka. Penulis memberi amaran bahawa keadaan ini boleh membawa kepada wabak taun yang berbahaya, yang akan menjejaskan bukan sahaja penghuni rumah malah akan terus merebak.
Satu lagi dokumen, bertarikh 18 Mac 1889, dan ditulis oleh Superintendan Polis di Selangor, dalam menangani krisis kesihatan awam. Penulis melaporkan bahawa beliau telah menerima surat daripada Pemangku Pemungut Kuala Langat memaklumkan kematian Koperal Hoosen Bin Syed akibat taun. Penulis melahirkan rasa kesal atas kehilangan koperal yang telah berkhidmat selama kira-kira tujuh tahun dan mempunyai perwatakan yang baik. Penulis mengambil maklum bahawa koperal itu baru sahaja pulang bercuti di Melaka dan berkemungkinan beliau dijangkiti penyakit itu semasa berada di sana. Penulis menyebut bahawa dia tidak pernah mendengar sebarang kes taun lain di kawasan itu.
Beberapa kemungkinan kesimpulan atau pandangan yang boleh dibuat daripada dokumen-dokumen di atas termasuk:
- Kelaziman disentri di kawasan itu berkemungkinan agak tinggi, memandangkan bilangan kes yang dilaporkan dan fakta bahawa ia adalah penyakit yang berulang dalam kalangan penduduk. Pematuhan puasa Ramadan yang ketat mungkin telah melemahkan sistem imun mereka yang menyertainya, menjadikan mereka lebih terdedah kepada penyakit. Keadaan hidup yang buruk, termasuk kehadiran sabut kelapa di bawah rumah, mungkin menyumbang kepada penularan penyakit.
- Taun adalah kebimbangan kesihatan awam yang ketara di Malaya dalam tempoh tersebut, dan pihak berkuasa kolonial British mengambil langkah untuk memantau dan bertindak balas terhadap wabak. Dokumen itu menekankan kepentingan langkah kesihatan awam, seperti kuarantin dan mengasingkan individu yang telah dijangkiti penyakit, untuk mencegah penularan penyakit. Komen penulis mengenai kepulangan koperal dari bercuti di Melaka baru-baru ini menunjukkan bahawa mungkin terdapat kebimbangan mengenai risiko penularan penyakit melalui perjalanan dan migrasi.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
4. Penubuhan dan Pembinaan Hospital Jugra (1893)
Pada 21 September 1888, satu pasukan perubatan dari Hospital Klang dihantar ke Jugra untuk memeriksa tahap kesihatan Pegawai Daerah Kuala Langat ketika itu yang bernama Turney. Dalam laporan itu dinyatakan dengan jelas penyakit yang menimpa beliau. Juga dimuatkan dalam laporan tersebut pergerakan mereka dari Klang ke Jugra dan sebaliknya yang memakan masa berhari-hari.
Di situ dapat dilihat kepayahan untuk mendapatkan dan memberikan rawatan bagi penyakit biasa. Bayangkanlah kalau hal-hal kecemasan perubatan yang berlaku, terlalu sukar untuk mendapatkan rawatan kerana masalah jalan pengangkutan dan perhubungan ketika itu. Kemudian dalam bulan Februari tahun 1889, berlaku wabak taun dan campak di mana seluruh penduduk Kuala Langat diberikan suntikan vaksin.
Justeru, atas rentetan peristiwa-peristiwa tersebut, maka pada 29 Mei 1891, pihak Pejabat Daerah Kuala Langat, dengan sokongan daripada PWD (JKR kini) serta Pejabat Kesihatan memajukan permohonan kepada pihak Residen di Kuala Lumpur agar dibina sebuah hospital kecil di daerah Kuala Langat dan ditempatkan juga Dresser di hospital tersebut. Mereka juga mencadangkan agar hospital tersebut dibina di atas Bukit Jugra. Pada 17 Mei 1892, Pihak PWD telah mengemukakan pelan pembangunan Hospital Jugra, siap dengan kuarters Dresser dan gudang ubat.
Pada tahun 1893 telah terbina hospital di Jugra. Dari segi takrifan ianya bukanlah hospital yang besar, cuma beberapa buah wad di atas Bukit Jugra dan dibantu seorang dua Dresser atau Medical Assistant, serta beberapa orang staf bawahan seperti tukang masak dan pembantu hospital dan Tukang Kebun merangkap Cleaner.
 |
| Peta Lakar Jugra dalam tahun 1903 |
Jugra terletak di tebing timur muara Sungai Langat, dengan paya bakau yang memisahkannya dari laut. Sebuah bukit granit terletak di sebelah timur daerah itu, dengan jalan baharu di sepanjang pangkalannya. Orang Melayu Jugra percaya bahawa pembukaan kuari pada tahun 1896 bertanggungjawab terhadap wabak demam, yang kini berleluasa di kawasan itu.
Sementara itu, kumpulan baru pendatang Tamil tiba dari India, membawa bersama mereka malaria. Ramai daripada pendatang ini telah pun dijangkiti malaria di India. Kuli-kuli itu dibawa ke Jugra dari pelbagai bahagian di Semenanjung Tanah Melayu dan telah pun menghidap malaria sebelum tiba. banyak kuli asal mesti membawa parasit malaria bersama mereka dari India, dan kes demam baru berkembang begitu cepat selepas hanya tiga atau empat hari bekerja di kuari granit.
Apabila tiba di Jugra, pendatang baru itu sering dimasukkan ke hospital tidak lama kemudian kerana gejala demam mereka. Kuli-kuli itu menjangkiti satu sama lain melalui nyamuk Anopheles yang banyak terdapat di kawasan kejiranan, dan bahawa jangkitan ini telah disebarkan secara berterusan sehingga kini. Dalam masa tiga hari, beberapa kuli Cina jatuh sakit akibat demam, dan lima hari, beberapa kuli Tamil juga jatuh sakit. Kuli Cina menderita lebih teruk dan kurang berkemungkinan menerima rawatan. Kuli yang jatuh sakit menjadi lemah, menjadi pekerja miskin, dan akhirnya mati atau meninggalkan daerah itu. Hampir keseluruhan kumpulan kuli asal hilang (mati atau berpindah) dalam tempoh dua tahun pertama. Kebanyakan mereka akan mengalami episod demam yang berulang .
Gejala malaria digambarkan sebagai termasuk:
- Tahap sejuk, yang mungkin berlangsung selama sejam, tetapi selalunya tidak disertai dengan ketegasan yang tipikal (menggigil, gemercik gigi, gegaran, dan kaki biru)
- Tahap panas, yang biasa diadukan
- Peringkat berpeluh, yang biasanya berlaku selepas selang masa yang singkat
- Tempoh panas dan berpeluh silih berganti, yang mungkin berlaku jika kina tidak diberikan dengan betul
- Sakit kepala, yang hampir berterusan dan boleh menjadi satu-satunya aduan dalam beberapa kes
- Muntah, yang juga biasa
Limpa membesar, bengkak kaki, asites (pengumpulan cecair dalam perut), dan anemia. boleh berlaku.Sakit pada sendi, terutamanya pada lutut dan betis kaki, adalah perkara biasa selepas terkena malaria.
Keadaan mental pesakit malaria dicirikan oleh keadaan resah, kecuali dalam kes yang teruk di mana koma boleh berlaku. Mereka ambil perhatian bahawa koma boleh datang secara tiba-tiba, dan kematian boleh berlaku dalam masa beberapa jam selepas pesakit kelihatan berada dalam keadaan yang agak baik. Demam Malignant boleh membunuh dalam tempoh 10 hari.
Masyarakat di Jugra terdiri daripada pekerja kuari, keluarga mereka, beberapa pekedai Cina, dan kakitangan Melayu. Terdapat juga perkampungan Melayu yang berdekatan. Jugra telah mendapat reputasi sebagai tempat yang tidak sihat sejak Mei 1898, dengan banyak kematian dilaporkan dalam kalangan kuli Cina dan Tamil, serta pekedai dan kakitangan hospital.
Dalam kalangan orang Tamil, sebahagian besar lelaki (36%) dan kanak-kanak (46%) menunjukkan tanda-tanda demam. Dalam kalangan orang Melayu, sebahagian besar lelaki (100%) menunjukkan tanda-tanda demam, tetapi tiada kanak-kanak diperiksa. Insiden demam adalah lebih tinggi di kalangan orang Tamil berbanding orang Melayu. Penemuan Anopheles superpictus dan spesies nyamuk lain di Jugra oleh pembantu terlatih dan Dr. Watson, Pakar Bedah Daerah Klang menunjukkan bahawa siasatan telah menemui bukti nyamuk Anopheles, yang dikenali sebagai vektor malaria.
Ramai lagi yang mengatakan penyakit malaria yang teruk di Jugra ada kaitan, khususnya hubungan antara pembukaan kuari dan wabak malaria. Jalan itu dipenuhi dengan kuari granit, yang diusahakan oleh kuli Tamil.Terdapat cadangan untuk menutup kuari tersebut sebagai satu cara untuk mengurangkan kejadian malaria.
Satu lagi dokumen dari tahun 1899, kali ini membincangkan kelaziman demam malaria di Selangor, Malaysia. Penulis mencatat bahawa daerah pantai Selangor adalah sangat sihat dari tahun 1890 hingga 1897, dan malaria adalah penyakit yang jarang berlaku dalam tempoh ini. Walau bagaimanapun, ia kini menjadi punca ketidakselesaan dan bahaya yang ketara kepada penduduk kawasan ini. Dokumen itu menyatakan bahawa penggunaan Quinine (kina), ubat yang digunakan untuk merawat malaria, telah meningkat dengan ketara di Selangor, daripada 1,249 auns pada tahun 1897 kepada 2,088 auns pada tahun 1899. Ini menunjukkan bahawa malaria menjadi penyakit yang lebih berleluasa di kawasan itu.
Penulis menyatakan bahawa adalah sukar untuk menentukan punca wabak demam malaria, dan syak wasangka awal bahawa kerja tanah yang berkaitan dengan pembuatan jalan dan operasi penggalian mungkin bertanggungjawab untuk peningkatan demam tidak ditanggung. Namun, demam ini juga berleluasa di pantai laut dan di kawasan di mana tiada kerja jalan atau operasi penggalian dijalankan.
Penulis menjalankan penyiasatan dan mendapati bahawa setiap wabak malaria adalah berkaitan dengan keadaan setempat, bukannya sebahagian daripada gelombang yang lebih besar. Sebaliknya, setiap daerah mempunyai keadaan tersendiri yang menyumbang kepada penyebaran malaria. Penulis menerangkan keadaan setempat di setiap daerah termasuk bentuk muka bumi dan geografi kawasan tersebut. Sebagai contoh, Jugra terletak di kaki bukit dan dikelilingi oleh paya bakau, manakala Kuala Selangor adalah daerah pertanian rata, dan Port Swettenham adalah paya bakau.
Mereka juga mendapati bahawa kerja-kerja awam, pengenalan individu yang mudah terdedah, dan faktor lain memainkan peranan dalam penyebaran malaria.
 |
Perbandingan Kes Demam di luar dan kemasukan ke Hospital Jugra
dalam tempoh 1896-1900 |
 |
Prestasi Hospital Kuala Langat di Jugra dalam tahun 1901 berbanding hospital-hospital lain di seluruh FMS
|
6. Wabak Beri-beri di Hospital Jugra (1902)
Jadual menunjukkan data kes Beriberi di Hospital Kuala Langat (Jugra) pada tahun 1902. Jadual tersebut mengandungi maklumat berikut untuk setiap pesakit:
1. Kenyataan pesakit mengenai tempoh penyakit semasa kemasukan
2. Tarikh kemasukan
3. Tarikh kematian (jika berkenaan)
4. Bilangan hari di hospital
5. Nombor pesakit (1-14)
Jadual menunjukkan bahawa terdapat 14 kes dimasukkan ke hospital, dan 10 daripadanya meninggal dunia, mengakibatkan kadar kematian kira-kira 71%. Jadual juga menunjukkan bahawa pesakit mempunyai tempoh penginapan yang berbeza-beza di hospital, antara 9 hari hingga 120 hari.
Hospital Kuala Langat (Jugra) mempunyai 10 kes, dengan 6 kematian, mengakibatkan kadar kematian 60-0% (kira-kira 60%).
Kadar kematian yang tinggi daripada Beriberi di Hospital Kuala Langat (Jugra) pada tahun 1902, menunjukkan bahawa rawatan dan langkah pencegahan yang berkesan diperlukan untuk mengurangkan kejadian penyakit ini.
 |
| Data Terperinci Pesakit-pesakit Beri-beri di Hospital Jugra dalam tahun 1902 serta bilangan hari di Wad sebelum kematian (jika berkenaan) |
 |
| Perbandingan Data Terperinci 1/2 tahun Pertama tahun 1902 Pesakit Beri-beri di hospital-hospital Terpilih di Selangor |
7. Demam Malaria di Hospital Jugra (1901-1903)
Laporan Hospital Daerah, Jugra, di Selangor menonjolkan peningkatan kesihatan kawasan itu antara 1901 dan 1903. Laporan itu membentangkan data tentang bilangan pesakit yang dirawat, kematian, dan kadar kematian, kedua-duanya di- pesakit dan pesakit luar.
Jadual menunjukkan perkara berikut:
* 1901:
+ Jumlah pesakit yang dirawat: 434
+ Kematian pesakit dalam: 46
+ Kadar kematian: 10.46%
+ Jumlah rawatan pesakit luar: 915
+ Peratusan kes malaria: 55.8%
* 1902-1903:
+ Jumlah pesakit yang dirawat: 267
+ Kematian pesakit dalam: 21
+ Kadar kematian: 7.69%
+ Jumlah rawatan pesakit luar: 1066
+ Peratusan kes malaria: 26.09%
 |
| Perbandingan antara Kes termasuk Malaria dan Kadar Kematian di Hospital Jugra sepanjang Tempoh tahun 1901-1903 |
Laporan itu mengaitkan peningkatan kesihatan dengan langkah-langkah berikut:* Pengaliran kolam takungan di sekitar hospital, kuarters Pegawai Daerah, dan kuarters pengendali bot
* Pembersihan hutan
* Pengedaran tetap quinine (kina) kepada murid sekolah dan kuli
* Penempatan semula bangsal pekerja Jabatan Kerja Raya ke tapak yang lebih sihat di jalan Klanang
Laporan itu menyimpulkan bahawa langkah-langkah ini telah berkesan dalam mengurangkan kejadian malaria dan meningkatkan kesihatan kawasan itu, dan menggalakkan usaha selanjutnya ke arah ini.
 |
Kerja-kerja pembersihan Hospital Jugra dan persekitarannya
berjumlah hampir $500 telah dijalankan dalam tahun 1903 |
8. Wabak Dysentery (1905)
Pada November 1905, Wabak disentri berlaku di Daerah Kuala Langat, Selangor yang dikaitkan dengan keluarga Sultan. Wabak itu tidak dilaporkan sehingga Januari 1906, apabila kes-kes dilaporkan di Telok Panglima Garang. Penyakit ini dikesan kepada istana Duli Yang Maha Mulia Sultan. Wabak itu Ia berlaku semasa bulan Ramadan dan mungkin disebarkan melalui jamuan pada Hari Raya, cuti umum ketika itu. Wabak itu menjejaskan 120 orang, mengakibatkan 32 kematian. dengan beberapa kes membawa maut dalam tempoh empat hari. Istana Sultan berkemungkinan dijangkiti oleh pelawat yang membawa penyakit itu dari Muar, Johor.
Disentri adalah sejenis jangkitan gastrousus yang disebabkan oleh bakteria, virus, atau parasit. Ia dicirikan oleh cirit-birit yang teruk yang selalunya berdarah, sakit perut, dan demam. Jangkitan boleh disebabkan oleh beberapa jenis patogen, termasuk bakteria seperti Shigella, virus seperti rotavirus dan norovirus, dan parasit seperti Giardia dan Entamoeba histolytica.
Gejala disentri biasanya bermula dalam masa 1-3 hari selepas pendedahan dan boleh bertahan selama beberapa hari. Gejala mungkin berbeza-beza bergantung pada jenis patogen yang menyebabkan jangkitan. Secara umum, penghidap disentri mungkin mengalami cirit-birit yang teruk dengan darah atau lendir, sakit perut, demam, menggigil, sakit kepala dan keletihan. Dalam kes yang teruk, disentri boleh membawa kepada komplikasi seperti dehidrasi, ketidakseimbangan elektrolit, kerosakan buah pinggang dan masalah jantung.
Disentri biasanya merebak melalui makanan dan air yang tercemar, sentuhan dari orang ke orang, dan permukaan dan objek yang tercemar. Bakteria Shigella sering ditemui dalam makanan dan air yang telah tercemar dengan najis manusia, manakala virus seperti rotavirus disebarkan melalui hubungan rapat dengan orang yang dijangkiti. Parasit seperti Giardia sering ditemui dalam air dan makanan yang tercemar.
Rawatan untuk disentri biasanya melibatkan antibiotik untuk merawat jangkitan bakteria, ubat antivirus untuk merawat jangkitan virus, dan ubat anti-parasit untuk merawat jangkitan parasit. Penggantian cecair dan pengurusan elektrolit juga penting untuk mengelakkan dehidrasi. Dalam sesetengah kes, kemasukan ke hospital mungkin diperlukan untuk menyediakan cecair intravena dan ubat.
Langkah-langkah pencegahan adalah penting untuk mencegah penyebaran disentri. Ini termasuk kerap mencuci tangan dengan sabun dan air, mengelakkan makanan dan air yang tercemar, menggunakan air bersih untuk minum, memasak, dan kebersihan, mengelakkan sentuhan rapat dengan orang yang menghidap disentri, dan membasmi kuman permukaan dan objek dengan kerap. Vaksin juga disediakan untuk mencegah beberapa jenis disentri, seperti vaksin rotavirus. Dengan mengambil langkah berjaga-jaga ini, orang ramai boleh mengurangkan risiko disentri dan membantu mencegah penyebaran jangkitan.
9. Kes-kes di Hospital Jugra (1906)
Laporan dari Hospital Jugra, menunjukkan bilangan pesakit yang dirawat mengikut tahun, termasuk bilangan kes batuk kering, malaria, dan penyakit lain. Jadual menyediakan pecahan bilangan pesakit yang dirawat mengikut tahun, termasuk peratusan jumlah pesakit yang dirawat oleh penyakit.
Jadual menunjukkan bahawa bilangan pesakit yang dirawat di Hospital Jugra meningkat secara berterusan selama bertahun-tahun, dengan peningkatan yang ketara pada tahun 1905. Ini berkemungkinan disebabkan oleh pembukaan ladang baru di kawasan itu, yang membawa masuk lebih ramai pekerja yang mungkin terdedah kepada penyakit seperti malaria dan batuk kering.
Jadual juga menunjukkan bahawa malaria merupakan masalah yang ketara di kawasan itu, dengan 46 kes dilaporkan pada tahun 1901 dan 21 kes dilaporkan pada tahun 1902. Peratusan pesakit yang dirawat untuk malaria juga meningkat sepanjang tahun, daripada 10.46% pada tahun 1901 kepada 4.34% pada tahun 1905. .
Laporan itu mencadangkan bahawa pertambahan orang Tamil yang dimasukkan ke hospital mungkin disebabkan oleh pembukaan ladang baharu, yang membawa masuk lebih ramai pekerja dari India yang mungkin lebih terdedah kepada penyakit tertentu.
Usaha mengawal malaria di kawasan Klang dan Port Swettenham, serta di Kuala Selangor dan Jugra menyerlahkan kejayaan kerja perparitan dalam mengawal penyakit itu, dengan tiada pegawai yang dijangkiti malaria sejak 12 Julai 1904. Laporan itu menyebut bahawa kerja saliran telah dijalankan di Jugra, yang telah mengalirkan rantaian mata air dan paya kaki bukit yang hampir berterusan, tempat pembiakan anophelines (nyamuk yang menghantar malaria). Bagaimanapun, laporan itu menyatakan bahawa masih terdapat tempat pembiakan bakau di Jugra yang masih perlu ditangani.
a). Laporan Hospital Jugra bagi tahun 1907
Jadual menunjukkan bahawa bilangan pesakit yang dirawat di Hospital Jugra meningkat sejak beberapa tahun, dengan peningkatan yang ketara pada tahun 1905. Kadar kematian kekal rendah, antara 5.82% hingga 26.09%. Peratusan pesakit yang dirawat untuk malaria berbeza-beza daripada 10.46% pada tahun 1901 kepada 24.7% pada tahun 1905.
 |
| Perbandingan Prestasi Hospital Jugra sepanjang Tempoh tahun 1901-1906 dari aspek Kemasukan, Kadar Kematian dan Kes Malaria |
b).Laporan Kesihatan Polis di Jugra dalam tahun 1907
Kenyataan tahap kesihatan Polis Diraja Negeri-Negeri Melayu.yang positif menunjukkan bahawa kesihatan pasukan itu secara amnya memuaskan. Kenyataan itu menyerlahkan dua stesen yang paling kerap dijangkiti penyakit: Jugra dan Sangka Dua. Walau bagaimanapun, ia menyatakan bahawa terdapat peningkatan dalam kesihatan lelaki di stesen ini sepanjang tahun lalu. Timbalan Pesuruhjaya mengaitkan peningkatan ini kepada beberapa faktor:
1. Pengawasan rapi terhadap lelaki: Ini menunjukkan bahawa pegawai yang bertanggungjawab di balai memberi perhatian yang teliti terhadap kesihatan dan kesejahteraan lelaki di bawah perintah mereka.
2. Pemberian kina secara tetap: Kina adalah rawatan biasa untuk malaria, yang merupakan masalah penting di kawasan tropika. Pemberian kina secara berkala mungkin membantu mengurangkan kejadian malaria dan penyakit lain.
3. Sistem pemindahan lelaki setiap tiga bulan: Ini menunjukkan bahawa pasukan itu mempunyai polisi menggilirkan kakitangannya setiap tiga bulan, yang akan membantu mengurangkan risiko penyakit dan penyakit.
Secara keseluruhannya, kenyataan itu menunjukkan bahawa kesihatan Polis Diraja Negeri-Negeri Melayu bertambah baik kerana gabungan pengurusan yang baik, rawatan perubatan yang berkesan, dan penggiliran kakitangan.
 |
| 1/2 Keadaan Pekan Jugra yang dikosongkan dalam tahun 1909 akibat Malaria |
 |
| 2/2 Keadaan Pekan Jugra yang dikosongkan dalam tahun 1909 akibat Malaria |
10. Wabak Taun di Klanang (1911)
Pada tahun 1911, Jugra masih digambarkan sebagai "sangat malaria", yang bermaksud bahawa ia terdedah kepada wabak malaria. Penjawat kerajaan, isteri dan keluarga mereka menderita teruk akibat penyakit malaria di Jugra. Kakitangan kerajaan hanya boleh memohon pertukaran atas alasan perubatan. Pihak berkuasa perubatan tidak akan membenarkan perpindahan melainkan mereka berpuas hati bahawa terdapat risiko serius kepada kesihatan orang tersebut. Sebaliknya, mereka akan menasihati rawatan quinine (kina) setiap hari untuk pekhidmat dan bahawa ini sememangnya dilaksanakan untuk polis oleh dresser dari hospital. Namun, rawatan kina setiap hari tidak berkesan dalam mencegah serangan malaria, dan peningkatan positif mendadak dalam kesihatan selepas pemindahan ke Klang adalah disebabkan oleh penyingkiran daripada persekitaran malaria. Sebilangan kakitangan mungkin tidak lagi mengambil kina semasa berada di Klang.
Dua wabak taun baru-baru ini di Estet Klanang:
- 5 kematian akibat taun berlaku pada 10 Ogos 1911
- 5 kes taun baru dilaporkan pada 15 Ogos 1911
- 1 kes cacar dilaporkan pada 15 Ogos 1911
Laporan itu bertarikh 11 Februari 1911, dan berkaitan dengan Ladang Klanang, yang terletak di Jugra, Selangor.
Laporan itu memberikan gambaran keseluruhan keadaan estet, termasuk:
- 1. Petempatan: Laporan itu menyatakan bahawa rumah pekerja (mungkin merujuk kepada barisan buruh atau kem) sudah lama dan tidak diselenggara dengan baik, dengan beberapa barisan baharu sedang dibina tetapi masih terhalang oleh bidai attap dan guni.
- 2. Bekalan Air: Laporan itu menekankan bekalan air yang tidak mencukupi di ladang, dengan perigi cetek dan air payau jika digali lebih dalam. Pengurus mencadangkan bahawa skim air yang komprehensif diperlukan untuk semua estet Jugra.
- 3. Buku: Laporan itu menyebut bahawa tiga daftar cek telah dilihat, menunjukkan bahawa kontrak buruh dan pembayaran telah direkodkan.
- 4. Gunatenaga: Laporan itu menyatakan bahawa 19,697 hari kerja telah disiapkan oleh kuli pada Januari 1907, dengan jumlah bayaran $15,741.
- 5. Bekalan: Laporan itu menyatakan bahawa 7,100 gantang (satu unit sukatan) beras telah dimajukan oleh negeri pada kadar 30 sen bagi setiap gantang, dengan penurunan harga tahun ini.
- 6. Buruh: Laporan itu menyatakan bahawa semua kuli sedang bekerja, tanpa ketidakhadiran.
- 7. Am: Ladang tersebut dimiliki oleh Syarikat Klanang Produce dan meliputi kawasan seluas 3,000 ekar, dengan tanaman getah dan kelapa. Estet itu menyumbang kepada Hospital Estet Kuala Langat dan mempunyai kadar kematian yang agak rendah.
Terdapat keperluan mendesak untuk penambahbaikan dalam sanitasi dan penjagaan kesihatan di estet, memandangkan keterukan wabak ini. Laporan itu membuat beberapa cadangan:
* Melibatkan Dresser Estet terlatih/khas
* Mengemukakan pelan air oleh pengurus, jika gagal, kerajaan menyediakannya
* Menggantikan papan dengan besi tergalvani dan memasang perisai untuk pendiangan
* Memperbaiki saliran di sekitar rumah pekerja
* Memanggil perhatian pengurus kepada persekitaran rumah pekerja yang diabaikan
* Memasang tandas baharu
* Pembersihan menyeluruh dan menanggalkan halangan beranda
Secara keseluruhan, laporan itu menyerlahkan keperluan untuk penambahbaikan dalam sanitasi, penjagaan kesihatan dan keadaan hidup di estet.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
11. Wabak Taun di Jugra (1926)
Dokumen tersebut bertarikh 1 Mei 1926, laporan Pegawai Kesihatan Daerah Pantai kepada Setiausaha Residen Selangor, Kuala Lumpur.
Laporan itu memperincikan wabak taun di Ladang Permatang, Kuala Langat, yang berlaku pada Mac 1926. Wabak itu berpunca daripada tiga individu yang melarikan diri dari kem kuarantin di Port Swettenhan dan dibawa masuk oleh pengurus Ladang Permatang. Laporan itu menyatakan bahawa 13 kes taun dilaporkan, dengan 12 kes masih dalam rawatan dan 7 kematian.
Laporan itu juga memperincikan usaha yang diambil untuk membendung wabak itu, termasuk penempatan pengawal polis untuk mengkuarantin orang yang dijangkiti dan kenalan. Laporan itu menyatakan bahawa Pegawai Kesihatan meminta 50 pengawal polis, tetapi hanya 52 yang akhirnya disediakan, dengan beberapa tiba selewat-lewatnya pada 7 April. Laporan itu mengetengahkan cabaran yang dihadapi dalam membendung wabak taun, termasuk:
- Kelewatan dalam menyediakan pengawal polis yang mencukupi, yang membawa kepada kuarantin yang tidak berkesan dan seterusnya melarikan diri daripada kenalan (perenggan 5-8)
- Terlalu banyak kerja dan beban kewangan pada Pegawai Memerintah Daerah Polis (O.C.P.D.) dan Pegawai Kesihatan, yang terpaksa membayar pengawal dan pengawal polis daripada wang tunai kecil dan wang persendirian (perenggan 8-9)
- Kesukaran menyediakan pengangkutan untuk membawa pesakit dan kontak rapat yang dijangkiti ke kem kuarantin di Port Swettenham, disebabkan oleh keengganan pemilik persendirian untuk menggunakan lori mereka kerana bimbang jangkitan dan kelewatan pembayaran (perenggan 11)
- Kesukaran mendapatkan tempat tinggal untuk polis dan pengawal yang dihantar untuk menjaga satu ladang (perenggan 12)
- Laporan itu juga menyebut bahawa Inspektor Seedwell telah dihantar untuk membantu O.C.P.D. enam hari selepas permulaan wabak, dan bahawa sejumlah 24 pengawal telah diturunkan, tetapi kerja mereka tidak memuaskan dan mereka memberi sedikit masalah mengenai gaji mereka (perenggan 10).
- Wabak itu dihalang daripada menjadi lebih besar kerana langkah bertenaga yang diambil oleh Pegawai Kesihatan, Pantai, Dr. Graham, dan bantuan O.C.P.D. Encik J. Birch (perenggan 13).
- Laporan itu menyimpulkan bahawa organisasi untuk menangani penyakit berjangkit tidak lengkap dan mencadangkan penambahbaikan untuk memudahkan tindak balas terhadap wabak masa depan (perenggan 14-15)
- Laporan itu kemudiannya menyediakan cadangan khusus untuk meningkatkan tindak balas terhadap wabak masa depan.
- Sebuah lori kecil yang mudah dibasmi kuman hendaklah disimpan di Kuala Lumpur untuk mengangkut polis, dresser dan ubat-ubatan ke tempat kejadian wabak (perenggan 15a)
- Pengawal polis harus dibekalkan dari Depoh dan bukannya dari balai polis tempatan, dan harus dihantar dengan peralatan lengkap dan pegawai kanan polis untuk melepaskan O.C.P.D tempatan. (perenggan 15b).
- Pengawal seharusnya tidak lagi digunakan kerana tidak boleh dipercayai dan perbelanjaan mereka (perenggan 15c).
- Elaun kewangan sebanyak $500 hendaklah dihantar kepada Pegawai Daerah untuk digunakan dalam membayar perbelanjaan kecil yang ditanggung semasa wabak (perenggan 15d).
- Polis harus menurunkan khemah bersama mereka untuk digunakan untuk penginapan mereka sendiri, tidak menggunakan rumah yang kotor atau mungkin dijangkiti (perenggan 15e)
Secara keseluruhannya, laporan itu menekankan cabaran yang dihadapi oleh pihak berkuasa dalam membendung wabak taun, termasuk kelewatan, kekurangan sumber dan kesukaran logistik.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
12. Status Wabak Malaria di Kuala Langat (1929)
Ini adalah surat daripada Setiausaha Penganjur Institut Ross dan Hospital bagi Penyakit Tropika, H. Lockwood Stevens, bertarikh 24 Disember 1929.
Surat itu kemudiannya membentangkan tiga kenyataan yang telah dibuat kepada Jawatankuasa berkenaan wabak itu:
(a) Jawatankuasa mengambil maklum bahawa terdapat bukti bahawa Sungai Langat menjadi kelodak disebabkan oleh mendapan yang dimendapkan dari bukit dan lombong. Jawatankuasa mengakui bahawa ini adalah perkara yang memerlukan siasatan dan pertimbangan lanjut oleh Kerajaan.
Surat tersebut membincangkan isu malaria di daerah Kuala Langat dan potensi punca wabak itu. Jawatankuasa mengambil maklum bahawa Kerajaan telah teragak-agak untuk mengambil tindakan kerana kesukaran untuk menentukan punca sebenar wabak itu.
Isu perparitan di Kampung-kampung dan potensi peranannya dalam penyebaran malaria. Jawatankuasa mengambil maklum bahawa di beberapa tempat, saliran di Kampung-kampung sememangnya kurang cekap berbanding sebelum ini, dan ini mungkin menyumbang kepada penyebaran malaria.
Jawatankuasa ini secara khusus mengetengahkan contoh Sungei Banting dan Sungei Serdang Belah, yang pernah menjadi sebahagian daripada Sungai Langat tetapi sejak itu menjadi gelung mati yang terdedah kepada kelodak. Jawatankuasa mengambil maklum bahawa melainkan gelung ini dibersihkan secara buatan, ia akan terus terlodak dan kehilangan saliran semula jadinya, menyebabkan kawasan besar kehilangan saliran semula jadinya.
Jawatankuasa ini juga mengambil maklum bahawa walaupun Kerajaan telah memperdalam beberapa bahagian gelung ini, bahagian lain tidak diperdalam setiap tahun dan menjadi semakin tidak berguna sebagai saluran saliran. Jawatankuasa mencadangkan bahawa kelodak ini mungkin menjadi punca penting wabak malaria. isu perparitan di Kampung-kampung dan potensi peranannya dalam penyebaran malaria. Jawatankuasa mengambil maklum bahawa di beberapa tempat, saliran di Kampung-kampung sememangnya kurang cekap berbanding sebelum ini, dan ini mungkin menyumbang kepada penyebaran malaria.
Punca malaria adalah kelodak sungai dan sungai, yang telah menghalang saliran semula jadi tanah dan mewujudkan persekitaran yang kondusif untuk pembiakan nyamuk. Surat itu menyatakan bahawa beberapa estet yang sebelum ini bebas daripada malaria kini menghidap penyakit itu. Sir Malcolm Watson, yang mengaitkan malaria dengan kehadiran perkampungan (kampung) yang bersaliran teruk di sempadan ladang, yang membiak nyamuk percaya bahawa kampung ini sebelum ini sihat tetapi menjadi tidak sihat kerana saliran yang tidak baik dan peningkatan teduhan dan kelembapan yang disediakan. oleh pokok getah.
(b) Jawatankuasa mengambil maklum bahawa beberapa ladang, termasuk Sungei Manggis, Telok Datok, Sungei Buaya, dan Ladang Banting, kini dinaiki air sungai, yang tidak pernah berlaku pada masa lalu. Jawatankuasa mencadangkan bahawa ini mungkin disebabkan oleh penebangan hutan, yang membolehkan air mengalir dengan lebih cepat.
(c) Jawatankuasa secara khusus menolak idea bahawa kekurangan saliran oleh Ladang-ladang adalah punca malaria, dengan menyatakan bahawa beberapa Ladang sebenarnya lebih bersaliran pada hari ini berbanding masa lalu.
Ini pula adalah surat daripada Pejabat Pegawai Perubatan Utama, F.M.S., Kuala Lumpur, bertarikh 24 Disember 1929, sebagai jawapan kepada surat daripada Institut Ross dan Hospital Penyakit Tropika berhubung peningkatan kelaziman malaria di daerah Kuala Langat.
Ketua Pegawai Perubatan memulakan dengan menyatakan bahawa statistik yang ada tidak membenarkan dakwaan bahawa malaria semakin berleluasa di daerah ini. Beliau kemudiannya menyediakan jadual kadar kematian malaria bagi setiap 1,000 penduduk di estet di daerah Kuala Langat sejak 10 tahun lalu. Kadar tersebut ditunjukkan menurun dari semasa ke semasa, dengan kadar terendah dicatatkan pada tahun 1928 pada 2.10.
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link berikut:
Penutup
Persekitaran yang agak mencabar dan tidak memaafkan di Jugra. Keadaan persekitaran yang teruk, termasuk kekurangan kemudahan yang sesuai, demam adalah perkara biasa, dan tiada pelayan yang sanggup tinggal lama. Mereka terpaksa menahan panas, kekurangan air, dan nyamuk, yang sentiasa mengancam kesihatan mereka. Keselesaan asas seperti sistem penyejukan atau penyejukan tidak tersedia, menjadikan kehidupan lebih sukar.
Dalam sebuah hadis yang diriwayatkan daripada Suhaib R.A, Rasulullah SAW bersabda:
عَجَبًا لأَمْرِ الْمُؤْمِنِ إِنَّ أَمْرَهُ كُلَّهُ خَيْرٌ وَلَيْسَ ذَاكَ لأَحَدٍ إِلاَّ لِلْمُؤْمِنِ إِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ فَكَانَ خَيْرًا لَهُ وَإِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ صَبَرَ فَكَانَ خَيْرًا لَهُ
Maksudnya: “Amat menakjubkan urusan orang yang beriman kerana setiap urusannya adalah baik, dan itu tidak akan berlaku kepada seorang pun kecuali kepada orang beriman. Jika dia mendapat sesuatu yang menyenangkan dia bersyukur, maka itu adalah kebaikan baginya. Dan jika dia ditimpa kesusahan dia bersabar, maka itu adalah kebaikan baginya.”
Riwayat Muslim (7692)
Imam al-Tibi sepertimana dinukilkan oleh Imam al-Munawi, berkata: “Keadaan seorang mukmin itu semuanya baik. Perkara ini hanya didapati pada seorang mukmin. Ia tidak ditemui pada orang kafir mahupun munafik. Keajaibannya adalah ketika dia diberi kesenangan dalam bentuk kesihatan, keselamatan, harta dan kedudukan, kemudian dia bersyukur kepada Allah atas kurniaan tersebut, maka dia akan dicatat sebagai orang yang bersyukur. Ketika dia ditimpa musibah, kemudian dia bersabar, maka dia akan dicatat sebagai orang-orang yang bersabar.
Sebenarnya mereka yang kematian kerana wabak itu adalah pilihan Allah.
عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ زَوْجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنِ الطَّاعُونِ، فَأَخْبَرَنِي “ أَنَّهُ عَذَابٌ يَبْعَثُهُ اللَّهُ عَلَى مَنْ يَشَاءُ، وَأَنَّ اللَّهَ جَعَلَهُ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ، لَيْسَ مِنْ أَحَدٍ يَقَعُ الطَّاعُونُ فَيَمْكُثُ فِي بَلَدِهِ صَابِرًا مُحْتَسِبًا، يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ يُصِيبُهُ إِلاَّ مَا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ، إِلاَّ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ شَهِيدٍ ”.
Menurut Aisyah RA, isteri Nabi SAW: Aku pernah bertanya Rasulullah SAW tentang wabak penyakit. Baginda memberitahu kepadaku, “Sesungguhnya wabak itu ialah azab yang Allah jadikan terkena kepada sesiapa yang Dia kehendaki. Sesungguhnya Allah menjadikan wabak itu sebagai rahmat kepada orang-orang yang beriman. Tiada seorang pun yang terkena penyakit wabak lalu dia tetap tinggal di negerinya (tidak merentas ke negeri lain) dalam keadaan sabar dan mengharapkan ganjaran (dari Allah), dia mengetahui bahawa tiada apa pun yang menimpa dirinya melainkan apa yang telah Allah takdirkan untuknya, maka dia mendapat ganjaran pahala orang yang mati syahid.” (Sahih al-Bukhari, no.3474)
Setiap kali menerima berita tentang kematian, seseorang Muslim disarankan untuk mendoakan keampunan, meringankan bebanan yang ditanggung oleh ahli waris, mengiringi dengan ucapan takziah dan berpesan-pesan dengan kesabaran. Wallahualam.
Rujukan:
Untuk maklumat lanjut dokumen, sila tekan link-link berikut:
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
23 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159285W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 JUL 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0085183W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159173W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 NOV 1897
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0073399W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
1 OCT 1929
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0264070W
Hit
:
44
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
9 FEB 1923
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0224763W
Hit
:
0
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
9 FEB 1923
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0224763W
Hit
:
0
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
9 FEB 1923
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0224763W
Hit
:
0
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
28 JAN 1908
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0140390W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
15 JAN 1907
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0133839W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 APR 1912
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0162766W
Hit
:
24
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 AUG 1884
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0003598W
Hit
:
21
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
17 NOV 1888
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0012963W
Hit
:
17
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
21 FEB 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0156271W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
26 MAR 1926
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0241026W
Hit
:
65
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
5 MAR 1889
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0014372W
Hit
:
51
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
14 OCT 1887
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0009218W
Hit
:
45
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
21 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159240W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
19 FEB 1889
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0014231W
Hit
:
30
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 JUN 1889
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0015621W
Hit
:
22
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159182W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
11 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159118W
Hit
:
55
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 JAN 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0155569W
Hit
:
36
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
4 NOV 1903
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0112189W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159181W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
21 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159240W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
30 MAR 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0156903W
Hit
:
24
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
12 FEB 1907
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0134430W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
28 FEB 1907
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0134712W
Hit
:
18
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159173W
Hit
:
17
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
11 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159116W
Hit
:
17
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
7 MAY 1904
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0116098W
Hit
:
24
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
11 JAN 1884
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0002876W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
12 AUG 1910
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0153029W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159182W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
27 JUN 1914
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0176827W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
27 JUN 1914
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0176827W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
27 JUN 1914
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0176827W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
28 FEB 1907
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0134710W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
19 MAR 1907
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0134997W
Hit
:
.
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
8 APR 1885
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0004113W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159231W
Hit
:
41
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
30 DEC 1898
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0081898W
Hit
:
33
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 FEB 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0156205W
Hit
:
30
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
27 JUL 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0088695W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
9 JUL 1903
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0109978W
Hit
:
17
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
29 MAY 1891
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0025204W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 APR 1900
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0091653W
Hit
:
28
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
25 SEP 1900
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0094553W
Hit
:
27
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
19 OCT 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0160095W
Hit
:
26
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 JUL 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0085140W
Hit
:
24
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
21 SEP 1888
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0012406W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
19 SEP 1894
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0051634W
Hit
:
15
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
16 AUG 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0159231W
Hit
:
41
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
8 JAN 1903
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0106628W
Hit
:
39
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
30 DEC 1898
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0081898W
Hit
:
33
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
22 FEB 1901
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0096990W
Hit
:
32
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
12 AUG 1910
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0153029W
Hit
:
31
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 FEB 1908
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0140638W
Hit
:
30
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 FEB 1911
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0156205W
Hit
:
30
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
15 NOV 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0087212W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
14 AUG 1906
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0131202W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
8 APR 1885
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0004113W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
14 SEP 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0086146W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
21 SEP 1888
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0012406W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
27 JUL 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0088695W
Hit
:
20
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 NOV 1897
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0073399W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
29 MAY 1891
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0025204W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
10 FEB 1908
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0140638W
Hit
:
30
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
14 SEP 1899
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0086146W
Hit
:
23
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.
Tajuk
:
Kategori
:
ARKIB AWAM
Subkategori
:
NEGERI
Sumber
:
Tarikh
:
18 NOV 1897
Jenis Rekod
:
DOKUMEN
No Penerimaan
:
1957/0073399W
Hit
:
16
Subjek
:
DOKUMEN
Lokasi
:
IBU PEJABAT
Tiada ulasan:
Catat Ulasan