Sejarah Bas Awam di Klang dan Banting (1957-1969)

Salam buat semua. Kan aku dah katakan!  Korang mesti berminat nak baca lebih lanjut tentang perkembangan bas di Klang dan Banting,kan? Pasal itu korang ada kat sini! OK,OK...Aku sambung balik cerita aku semalam. Begini seterusnya ceritanya.....

Selepas merdeka, kerajaan mula memikirkan penglibatan kaum Melayu dalam pengangkutan bas awam ini. Dasar kerajaan mengkehendaki syarikat-syarikat sedia ada menjual sebahagian saham –saham mereka kepada pelabur Melayu. Antaranya:

Syarikat Sri Jaya ambil alih bas General Transport Company milik usahawan berbangsa Eropah (1935-1959) . Pada tahun 1959, KL-Klang-Port Swettenham Omnibus Co  menjadi milik Melayu.Syarikat bumiputera ini diberi permit untuk laluan sekitar Kuala Lumpur, Petaling Jaya, Klang, dan Port Swettenham. Perkhidmatan bas ekspres yang hanya berhenti di Sungai Way diperkenalkan. Syarikat bas awam ini menjalankan 11 trip sehari seawal 615 pagi sehingga 1045 malam.

Bermula 1960 sehingga 1963, banyak mogok dilakukan oleh pekerja-pekerja bas awam ini atas pelbagai dakwaan. Drebar dan kondaktor bas minta gaji lebih, cuti tahun lebih atau atas sebab penganiayaan majikan terhadap pekerja mereka yang dibuang kerja. Mogok mereka disokong sepenuhnya oleh MTUC, kesatuan pekerja pengangkutan Malaya. Akibatnya, pengguna yang menanggung seksa berhari-hari kerana ketiadaan bas untuk ke tempat kerja,pasar dan sebagainya. Sebagai contoh, mogok pekerja Syarikat bas KCOC di laluan Kuala Selangor-Klang-Banting. Ribuan pengguna terbabit. Akibatnya, penduduk terpaksa menaiki teksi, kereta sewa dengan tambang yang lebih mahal. Akhirnya, syarikat bas terpaksa akur dengan kehendak kesatuan.

Namun begitu, pengguna tetap memilih bas awam kerana tambangnya yang sememangnya murah. Pengguna keretapi KL-Klang dan Port Swettenham juga kini beralih ke perkhidmatan bas awam Ramai memilih bas berbanding keretapi kerana keretapi dari Kl- Port mengambil masa 2 jam,sedangkan jika menaiki bas  hanya sejam sahaja. Tambahan pula, perkhidmatan keretapi hanya sehingga jam 9.20 malam, terutamanya pada malam hujung minggu... susah jika ada function di KL.

Pada  1 Januari 1966,  syarikat bas Klang dan Pantai Selangor (KCOC) menamatkan perkhidmatan kerana mengalami kerugian besar akibat salahurus dan kompaun kerana tidak membayar cukai sebanyak RM72,000. Syarikat bas Klang and Coast Omnibus Company (KCOC) dipindah milik kepada Kenderaan  Bas Mara Selangor. Selepas pengkoporatannya, syarikat bas awam ini diberi nama Kenderaan Madah Bhd. Ltd. Penduduk Banting dan Klang serta Kuala Selangor mula melihat bas berwajah baru di kawasan mereka. Laluan baru di sekitar Banting diwujudkan untuk memberi kemudahan pengangkutan awam ke Morib, Klanang, Kanchong Darat,Permatang Pasir, Sg Buaya dari  pekan Banting. Perkhidmatan bas sekitar Banting bermula dengan hanya 12 buah bas sahaja.

Namun kegembiraan orang ramai sekitar Banting dengan perkhidmatan bas milik orang Melayu hanyalah sementara. Pelbagai rungutan timbul akibat sikap drebar dan kondaktor bas dan ketidakcekapan pihak pengurusan syarikat memenuhi tuntutan pengguna. Antaranya:

  Bas datang tidak mengikut jadual perjalanan, bas tidak kerap masuk, masa perjalanan ikut suka drebar sahaja

  Kakitangan syarikat terutama drebar dan kondaktor bas yang kerap bergaduh dengan penumpang.Layanan kasar terhadap pengguna bas mereka.

  Pemanduan yang membahayakan keselamatan pengguna dan penumpang

  Banyak kerosakan bas ketika perjalanan akibat penyelenggaraan kenderaan yang tidak mengikut jadual.

  Tempoh masa yang lama untuk mendapatkan bas gantian.

  Keadaan dalam bas yang kotor dan tidak dibersihkan.

  Jumlah bas yang tidak mencukupi berbanding bilangan penduduk di sesetengah kawasan.

Namun, pihak pengurusan syarikat meletakkan kesalahan kepada pihak lain dengan alas an jalan raya yang rosak dan berlubang-lubang di laluan Banting- Permatang Pasir- Sungai Buaya dan keselamatan pekerjanya akibat dipukul penduduk di Kg. Batu 8 Sijangkang. Akibatnya, perkhidmatan ke kawasan-kawasan tersebut dihentikan pada lewat tahun 1960an. Justeru, ramai penduduk merungut kerana terpaksa membayar lebih untuk tambang teksi ke Banting. Penduduk juga terpaksa menggunakan perkhidmatan prebet sapu (kenderaan persendirian) yang pasti mengenakan tambang sesuka hati mereka. Pada hakikatnya, perniagaan Bas Mara ini tidak menguntungkan,tetapi lebih kepada perkhidmatan agensi kerajaan itu kepada keselesaan penduduk luar bandar dan bagi memastikan penguasaan bumiputera dalam bidang pengangkutan berjaya.

Pada tahun 1968, Sharikat kenderaan Bas Bersatu Maju, sebuah syarikat milik bumiputera  diberi permit untuk laluan Kapar ke Meru, sebagai tambahan kepada perkhidmatan Bas Mara di situ.

Pada 1969, selepas Tragedi 13 Mei, terdapat gangguan masa perkhidmatan bas. Semua bas mesti menghentikan perkhidmatan bas mereka sebelum 6.30 petang kerana perintah berkurung di Kuala Lumpur, Petaling Jaya dan Klang. Keadaan pulih seperti biasa selepas itu.

Rujukan:
The Straits Times, 14 Julai 1964, Halaman 14
COOL COMFORT FOR THE TOURIST

Berita Harian, 13 September 1964, Halaman 1
$100,000 lagi untok Nona Lai Yoke Heong

The Straits Times, 21 Julai 1966, Halaman 11
$6,500 award to girl injured by bus

Berita Harian, 11 September 1967, Halaman 5
Bas2 MARA: Lima kampong terlibat