Salam.Cerita Atok kali ini masih berkisar lagi pergelutan kuasa di istana yang membawa Selangor dan rakyatnya ke kancah peperangan, kemusnahan dan banyak kematian, seterusnya berlutut kepada kekuasaan asing yang durjana lagi kafir yang merubah senario politik, sosial dan ekonomi Selangor dan Malaysia hingga kini. Mungkin korang sudah membaca tentang Perang Klang atau Perang Saudara Selangor yang berlaku dari 1867-1873 yang telah mengorbankan ribuan nyawa manusia yang berdosa dan tidak berdosa, termasuk perempuan, orang tua dan kanak-kanak yang tidak ada kena mengena dengan pertelingkahan politik dan militer. Mati dan terkorban kerana kerakusan segelintir manusia keparat yang telah menjual diri dan agamanya kepada syaitan demi sedikit habuan dunia.
Watak-watak orang gila yang kemabukan kuasa, pangkat dan kekayaan ini akan terus dikenang oleh sejarah serta generasi kini dan yang seterusnya kerana kejahatan mereka. Soal siapa yang berada di pihak yang benar atau tidak, sebenarnya tidak lagi relevan. Masing-masing cuba menegakkan benang basah mereka. Tiada gunanya kita persoalkan. Mungkin Allah ingin mengingatkan mereka bahawa kekuasaan mutlak itu milikNya sahaja, dan Dia memberikan kekuasaan itu kepada sesiapa sahaja yang dipilihNya. Juga Allah ingin memperingatkan kita, kehancuran kaum-kaum yang terdahulu sebagaimana yang diceritakan dalam Alquran itu juga akan berlaku kepada kita andai kita berpaling daripadaNya. Wallahualam. Ambil iktibar daripadanya; Taat kepada Allah, dan taat kepada rasulNya.
Begini kisahnya......
Campur tangan Tengku Kudin sebagai wakil Sultan Abdul Samad yang
memerintah Selangor mulai 26hb. Jun 1868, telah mengubahkan suasana politik di
Selangor. Tengku Kudin mendapat bantuan dan sokongan dari Inggeris. Raja Mahadi
menentang campur tangan British dalam pentadbiran Klang dan perusahaan bijih
timah. Beliau juga tidak berpuas hati dengan pelantikan Tengku Kudin sebagai
Yam Tuan Selangor oleh British. Tengku
Kudin & Raja Abdullah telah bekerjasama untuk menentang Raja Mahadi.
Pada masa permulaan Perang Klang (1867-1873), Syed
Mashor berada di Negeri Perlis untuk melawat keluarganya. Syed Mashor yang
memang terkenal sebagai seorang pahlawan dan berpengalaman di dalam selok-belok
peperangan telah dijemput oleh Sultan Abdul Samad. Pada bulan Mac 1870, Raja Ismail dengan bantuan
Tengku Kudin mengepung Klang, dan
menahan semua bekalan masuk dan keluar dari Kota Raja Mahadi tersebut. Selepas
18 bulan dikepung kubu itu, Raja Mahadi dan pengikutnya terpaksa melarikan diri ke Kuala Selangor yang
ditawannya dari Raja Musa dengan bantuan Raja Hitam. Syed Mashor, telah dikerahkan untuk mengejar dan
mengalahkan Raja Mahdi, seterusnya sebagai ketua menjaga pertahanan Kuala
Selangor di bawah jagaan Raja Musa.
Dalam
perjalanan ke Kuala Selangor, Syed Mashor telah mendapat berita bahawa adiknya,
Syed Abdullah telah dibunuh oleh Raja Yaakob, anakanda Sultan Selangor. Perkara
tu telah mendatangkan kemarahan Syed Mashor, dan beliau telah mengambil
keputusan untuk berpihak kepada Raja Mahdi dan Raja Mahmud. Syed Mashor kemudiannya telah memainkan peranan penting
dan menjadi Panglima Perang Pasukan Raja Mahadi dalam Perang Kelang atau
dikenali Juga dengan Perang Saudara Selangor (1867-1873). Walaupun Tengku Kudin kehilangan Syed Mashor, itu tidak bermaksud dia telah kalah. Malah Tengku Kudin masih ada lagi mendapat sokongan dari pihak British dan juga pahlawan dari Kedah.
PERANG DI KUALA LUMPUR
Raja Mahadi merancang mengambil tindakan untuk menyerang Yap Ah Loy di
Kuala Lumpur kerana telah bekerjasama dengan Tengku Kudin. Raja Mahadi bersekutu dengan orang Cina di
Kanching yang merupakan musuh Yap Ah Loy, kemudian menyerang Kuala Lumpur. Peranan
Syed Mashor di dalam peperangan ini bermula
apabila pasukan beliau bersama-sama dengan Chong Chong dan pasukannya
menyerang orang-orang Mandaling dan Fel Chow dii Ampang dan Hulu Klang antara bulan September hingga Oktober 1870.
Malangnya Syed Mashor dan tenteranya mengalami kekalahan sehingga memaksa
mereka berundur ke Ampang, kemudian melarikan diri ke Batu Caves melalui Gonggang (kini Setapak). Dari Batu Caves, Syed
Mashor berundur kembali ke Ulu Selangor manakala Chong Chong ke Kuala Langat.
Dikhabarkan dalam peperangan itu Raja Mahadi kehilangan beratus-ratus orang tentera,
sama ada mati terbunuh atau tercedera manakala tentera Yap Ah Loy hanya kehilangan
40 orang yang terbunuh dan 100 orang
tercedera. Kuala Lumpur terselamat, buat masa itu.
Kemudian, Syed Mashor, di dalam usahanya
membantu Raja Mahadi telah berjaya mengumpulkan 2,000 orang pengikut di Ulu
Selangor. Dalam pertengahan bulan Mei hingga Jun 1871, buat kali keduanya,
beliau bersama-sama dengan Chong Chong, ketua puak Ghee Hin cuba menyerang
Kuala Lumpur tetapi telah dihalang di Rawang oleh angkatan Tengku Kudin dan
penyokongnya Yap Ah Loy ( dari kumpulan Hai San) di bawah pimpinan Yap Loon Vung. Serangan hebat dari kem Pakatan Tengku Kudin dan
Yap Ah Loy menyebabkan ketua puak Gee Hin dan penyokong serta pasukan Syed
Mashor berundur semula ke Ulu Selangor. Namun, pasukan Chong Chong seramai 90 orang terus dikejar dari belakang oleh Yap Voon Lung sehingga ke Serendah. Dia
dilaporkan telah terbunuh di situ walaupun mayatnya tidak dapat dikenal pasti
oleh para pengikutnya.
Sementara itu, dengan gangguan ekonomi dan perdagangan Inggeris di Selat Melaka, dan keprihatinan
terhadap keselamatan terutamanya kejadian
rompak, pihak British semakin
terlibat dalam urusan di Selangor. Pada bulan Julai 1871, disebabkan oleh
serangan lanun yang dikesan daripada kubu kuat Raja Mahadi di Kuala Selangor, Inggeris
menyerang Kuala Selangor. Sekumpulan tentera marin British melalui dua buah
kapal iaitu HMS Rinaldo dan juga HMS Pluto dihantar untuk menyerang kubu Raja
Mahdi. Bedilan dahsyat dari kapal British tu telah menyebabkan Raja Mahdi,
Syed Mashor terpaksa berlari masuk ke hutan dan meninggalkan kubu dan
menyerahkan kota itu kepada Tengku Kudin.
Tengku Kudin telah berarak masuk ke
kubu itu bersama 100 tentera Sikh yang telah diberi oleh British. Namun, kubu
yang menjadi rebutan itu sebenarnya hak milik Raja Musa, dan dia telah minta
balik kubu itu daripada Tengku Kudin tetapi permintaannya ditolak. Keengganan Tengku Kudin memberikan semula kawalan pendapatan dari kota itu kepada Raja Musa yang
sebelumnya memerintah Kuala Selangor, mendorong Raja Musa bergabung dengan
pasukan Mahadi. Tengku Kudin juga berjaya menyingkirkan Raja Musa daripada
jawatan Raja Muda dan menggantikannya
dengan Raja Yaakop. Ini dilakukannya setelah didapati Raja Musa cuba berdamai dengan Raja Mahadi.
Tengku Kudin dan Yap Ah Loy juga telah mempersiapkan pertahanan Kuala
Lumpur. Dalam bulan Ogos tahun 1871, Tengku Kudin telah
menempatkan dua orang pegawai, Van Hagen, seorang warga Belanda dan Cavaleri
dari Itali, bersama-sama dengan 80 orang
tentera upahannya di Kuala Lumpur. Tindakannya itu mendapat kecaman Yap Ah Loy
yang terpaksa menyerahkan tenteranya kepada arahan dua orang berbangsa Eropah
itu. Namun, dia terpaksa akur kerana dia amat memerlukan bantuan dan sokongan
Tengku Kudin.
Mereka berpakat
untuk mengubah taktik peperangan. Sebelum ini mereka bertahan di Kuala Lumpur,
menunggu serangan daripada kumpulan Raja Mahadi. Kini mereka bersetuju untuk
menyerang ke kubu Syed Mashor di Kuala Kubu, sebelum kekuatan tentera Pakatan
Raja Mahadi itu dapat dipulihkan. Tengku Kudin dan Yap Ah Loy menghantar
tentera mereka ke Ulu Selangor. Namun, serangan mereka dapat dipatahkan kerana
kekurangan orang dan peralatan perang.
Nama Kuala Kubu berasal daripada kubu
pertahanan yang dibina oleh pengikut-pengikut Raja Mahadi semasa menentang
serangan angkatan perang Tengku Kudin ketika Perang Saudara Selangor. Sewaktu
Perang Saudara Selangor meletus, ia menjadi benteng atau kubu pertahanan pihak
Syed Mashor dan Raja Mahadi. Melalui kubu pertahanan inilah ia mendapat
namanya. Beberapa kali serangan Tunku Kudin gagal kerana keampuhan kubu ini. Pasukan
Tengku Kudin telah cuba menyerang kubu-kubu Syed Mashor di Kuala Kubu, Kerling
dan Kampung Pasir tetapi gagal. Keadaan muka bumi dikawasan pekan Kerling dan
perkampungannya adalah rata manakala persekitarannya
berbukit bukau. Sungai utama ialah Sungai Kerling manakala anak-anak sungai
ialah Sungai Kempas dan Sungai Janggut.
Walaupun pada
mulanya Raja Asal, Sutan Na Poso dan kapitan Yap Ah Loy bersahabat baik tetapi
pada tahun 1871 mereka berselisih faham dengan Yap Ah Loy atas urusan
perniagaan bijih timah. Apabila Tuanku
Raja Asal mengambil keputusan untuk menyokong Raja Mahadi dan menentang Tengku
Kudin, maka beliau telah menghubungi Raja Laut untuk mendapat bantuan bekas
tentera Paderi di dalam peperangan tersebut. Syed Mashor dikatakan telah
berjaya mengumpulkan seramai 2,500 orang angkatan perang. Seterusnya, Raja
Mahdi pun menyerang Tengku Kudin dekat Bukit Gombak (kini Bukit Nanas).
Pada
bulan November, 1871, Syed Mashor bersama-sama dengan 250 orang penyokongnya
dan sepasukan orang-orang Rawa telah mengepung kubu Tengku Kudin yang pada masa
itu dikawal oleh Wan Aman dari Pahang dan orang-orangnya. Dia telah menyekat bekalan makanan serta senjata
yang dibawa masuk ke Kuala Lumpur. Dato Dagang Mohamed Tahir telah membantu
Raja Mahadi menawan semula Klang.
Pada bulan Mac
1872, Syed Mashor sekali lagi menyerang Kuala Lumpur dan kali ini dengan
bantuan Raja Mahmud dan Raja Mahadi. beliau berjaya menawan Kuala Lumpur dari
Tengku Kudin dan Yap Ah Loy,
Pada
bulan Mei 1872, Raja Asal bersama Raja Laut telah membawa angkatan perang
mereka untuk menyerang Kuala Lumpur. Mereka telah berkubu di Petaling Batu,
iaitu di Jalan Cheras sekarang, bersama lebih kurang 2,000 orang bekas tentera
Paderi dari Sumatera. Satu pertempuran telah berlaku diantara pasukan Raja
Asal/Raja Laut dengan pasukan Kapitan Yap Ah Loy yang dibantu oleh Kapten Van
Hagen dan Kapten Cavalier Kubu Tengku Kudin yang
dipenuhi dengan pengikut dia termasuk juga Hai San dan pendatang Eropah cuba
bertahan tetapi akhirnya mengalami kekalahan teruk di
mana seramai 730 tentera mereka telah terkorban. Di
dalam serangan tersebut juga Syed Mashhor berjaya membunuh Van Hagen, Komandan
Askar Sepoy upahan Tengku Kudin. Kuala Lumpur telah dihancurkan.
Sewaktu Klang
jatuh dan kemudiannya Kuala Lumpur turut jatuh ke tangan orang-orang
Mandailing, Raja Asal telah memerintahkan hambanya Si Puntung untuk membunuh
Dato’ Bandar Yassih yang berketurunan Bugis kerana banyak menindas dan menyeksa
orang-oranag Mandailing.
Selepas menawan Kuala Lumpur, Syed Mashhor menuju ke Kuala Selangor dan
berjaya menawan Kuala Selangor pada pertengahan bulan Ogos 1872. Kemenangan di
Kuala Selangor dan Klang serta Kuala Lumpur telah memberi penguasaan sepenuhnya
daerah tersebut menjadi wilayah taklukan Syed Mashhor dan Raja Mahadi. Mereka
berkuasa sehingga akhir bulan Mac 1873.
Kejayaan Raja Asal dan Raja Laut merebut Kuala Lumpur dari Kapitan Yap
Ah Loy dan sekutunya telah mendesak Tengku Kudin meminta bantuan tentera dari
Pahang dan Pulau Pinang. Sementara itu, pentabiran British di Negeri-negeri
Selat yang sebelum ini bergantung kepada ekonomi Selangor di bawah pengeluaran
bijih timah Raja Abdullah, didesak oleh para pelabur Empayar British yang berasa
tidak senang kerana perdagangan mereka terjejas akibat perang.
Kemenangan Kem
Raja Mahadi tidak memihak kepada mereka yang sebelum ini membeli bijih timah daripada
Raja Abdullah. Selangor ketika itu, pada abad ke-19 dan ke--20 merupakan salah
satu daripada pengeluar bijih timah utama dunia juga nadi penggerak 70% daripada ekonomi
London yang pada masa itu zaman atau era
Revolusi Industri.
Tahap keselamatan negeri yang tidak stabil
serta Pakatan Raja Mahadi yang menyukarkan perdagangan bijih timah British di
Selangor, mengakibatkan pihak British merasakan mereka perlu terus campurtangan
dalam hal politik di Selangor. Strategi British melihat Tengku Kudin sebagai
tiket untuk medekati keluarga diraja Selangor. Oleh itu, wakil dari
Negeri-negeri Selat diketuai oleh Andrew Clarke yang mempunyai agendanya
mendekati Tengku Kudin yang dalam terdesak dalam usaha memenangi kembali
Kawasan Klang dan Kuala Lumpur dari penguasaan Raja Mahadi.
Sir Andrew Clerk
telah memberi bantuan ketenteraan dan kelengkapan senjata sepanjang perang
Klang kepada Tengku Kudin dengan membawa masuk 500 tentera dari Kedah bersama-sama
dengan tentera upahan(sepoy) juga pegawai-pegawai perang Eropah dari Straits
Settlements. Bantuan peperangan diterima Tunku Kudin pada akhir 1872 berupa
tentera dan senjata tersebut dari Sir Andrew Clarke dibiayai dana Empayar
British merupakan bukti jelas kemahuan Empayar British untuk terlibat dalam
kancah politik Selangor.
Sultan Abdul Samad yang kembali memihak kepada Tengku Kudin juga telah
menyediakan kawasan Langat kepada Tengku Kudin untuk membantu beliau membiaya
modal dana pengendalian perang, selain memperkenan Tengku Kudin menerima
penglibatan bantuan ketenteraan dari Pahang. Kini, Tengku Kudin berjaya mendapatkan
bantuan Kesultanan Pahang, tentera British, dan juga Hai San.
Pada pertengahan
tahun 1872, Pahang telah bersubahat dengan Tengku Kudin untuk mengalahkan Raja
Asal yang disokong oleh orang-orang Mandailing, Rawa (Rao), Batubara dan orang
Minangkabau yang merupakan saki-baki tentera Paderi.
Pada 18 November 1872, Petaling yang merupakan salah satu kubu pertahanan Raja Mahadi telah jatuh ke tangan Tengku Kudin dan penyokong-penyokongnya. Dalam peristiwa tersebut Tok Engku Kelang dan Raja Berkat, Tengku Panglima Raja yang merupakan dua penyokong buat Raja Mahadi telah dikepung dan ditawan.
Pada akhir 1872, tentera
Pahang telah menyerang kubu Raja Asal di Ulu Kelang. Tentera Pahang yang di
pimpin oleh Imam Perang Raja Rosu (Tok Gajah) telah ditewaskan oleh tentera
Raja Asal yang di pimpin oleh Panglima dari Mandailing bernama Jabarumun, yang
berkubu di Ulu Kelang. Isteri Raja Asal yang benama Wan Putih (Siputih), gigih
pula mempertahankan satu lagi kubu Raja Asal yang kini tempatnya dikenali
sebagai Seputih.
Pada bulan Mac 1873, Kem Raja Mahadi, Syed Mashor dan Raja Mahmud telah
menerima tentangan hebat dari Tengku Kudin yang menerima bantuan tentera dari
Pahang pimpinan Imam Perang Rasu Tok Gajah dan orang-orang dari Chenor.
Pada bulan Mac, 1873, sekali lagi Raja Rosu
bersama tentera dari Pahang menyerang Ulu Klang dengan kelengkapan yang lebih
hebat. Oleh kerana bantuan yang dinantikan dari Raja Laut tidak dapat mendarat
di Klang maka kubu Raja Asal pun jatuh ke tangan orang Pahang. Sutan Na poso
(Sutan Puasa) yang berkubu di Ulu Langat
mengatur satu serangan balas ke atas Tengku Kudin dan Raja Bosu, sempat
juga menyerang orang-orang Cina di Pudu dan juga di Ulu Kelang. Kedai mereka
dibakar dan pembunuhan pun berlaku di kedua-dua kawasan tersebut. Namun, akibat
dari tentangan kuat ini Syed Mashor
terpaksa berundur dari Kuala Lumpur ke Ulu Selangor. Pun begitu, dengan bantuan dari Pahang melalui
Haji Muhammad Nor, akhirnya pasukan Tengku Kudin berjaya merampas Kuala Kubu.
Pada 8 November 1873, Syed Mashor dan Raja Asal terpaksa berundur hingga ke Perak. Raja Mahadi dan
Raja Mahmud pula berjaya melarikan diri ke Sungai Ujong, sebelum Raja Mahdi
ditangkap dan dihalau ke Singapura, seterusnya mengakhiri perang yang
berlangsung selama tujuh tahun ini.
Dengan berakhirnya perang ini, Selangor kembali aman dan meneruskan
kemakmurannya. Mulai saat itu Tengku Kudin berjaya mengukuhkan kedudukannya di Selangor.
Sultan Abdul Samad yang pada mulanya, hanya dapat mengawal Langat, kini berjaya
merangkul seluruh Selangor, walaupun pemenang sebenar perang ini ialah British yang berjaya menguasai
pentadbiran negeri ini melalui sistem Residen. Syed Mashor terus dianggap
musuh oleh sebilangan pegawai-pegawai Inggeris dan juga Sultan Abdul Samad. Hutang
Tengku Kudin kepada para penyokongnya di negeri-negeri Selat berjumlah $400,000
dibayar oleh kerajaan Selangor. Kuala Kubu atau Ulu Selangor telah menjadi
jajahan di bawah pentadbiran Pahang. Tengku Kudin telah menyerahkan daerah ini
kepada Bendahara Wan Ahmad sebagai balasan pertolongan pasukan perang Pahang
dan untuk membayar perbelanjaan perang.
MENANG JADI ARANG, KALAH JADI ABU. Cukup
tragis dan sia-sia Perang Klang atau Perang Saudara di Selangor ini.
|
Tengku Kudin |
|
Yap Ah Loy |
|
Raja Mahadi |
|
Syed Mashor |
bersambung.......
Rujukan: