Salam buat semua. Salam Ramadhan. Salam ukhuwah. Atok amat bersyukur kerana masih dipanjangkan umur, diberi kesihatan yang baik, dimurahkan rezeki serta banyak lagi nikmat yang Allah beri dan curahkan buat Atok sekeluarga dalam bulan puasa ini. Semoga semua dosa kita diampuni Allah serta dilepaskan daripada api neraka. Amiin.
Kali ini Atok ingin menulis tentang pengorbanan guru-guru walaupun sambutan Hari Guru lama lagi, 16 Mei nanti. Kalau dahulu, saban tahun anak-anak murid Atok yang organize majlis kat sekolah buat guru-guru mereka termasuk Atok, kini giliran Atok pula nak tulis sedikit tentang pengorbanan besar mereka kepada nusa dan bangsa. Atok tak dapatlah nak beri hadiah kepada cikgu-cikgu Atok, macam budak-budak sekarang buat, pasal ramai cikgu-cikgu Atok dah meninggal. So, hanya doa sahajalah yang dapat Atok hadiahkan buat mereka. Semoga didikan serta ilmu yang dititipkan buat Atok dan kengkawan dahulu, menjadi sedekah jariah dan pahala yang berterusan sehingga ke hari kiamat kelak. Aamiin. Semoga dilapangkan kubur-kubur mereka. Jasa mereka menjadikan Atok manusia sememangnya besar.
Justeru, hari ini Atok ingin mengimbas kembali sejarah awal pendidikan di Kuala Langat sejak zaman British hinggalah ke zaman Atok di bangku sekolah dahulu. Atok akan bahagi-bahagikan penulisan ini mengikut kronologi masa dan tempat. Maksud Atok, mula-mula kita bahagikan penceritaan mengikut zaman, dari awal British di Kuala Langat sehinggalah ke tahun 1970-an. Atok akan tulis tentang rasional penubuhan sekolah-sekolah Melayu, Inggeris, Cina dan Tamil; pembinaan infrastuktur pendidikan, pengambilan guru-guru dan pelajar, kelengkapan pengajaran dan pembelajaran, dan lain-lain lagi, mengikut mukim dalam Kuala Langat.
Memang entri kali ini panjang, terlalu panjang. Banyak perkara yang hendak Atok tuliskan dan masukkan. Memang, kalau korang tak minat cerita Sejarah, mahu menguap panjang. Tapi Atok memang teruja. Banyak yang Atok jumpa dan ingin kongsikan dengan korang. Kalau Atok potong-potong cerita ini, nanti hilang klimaksnya, tak ada lagi setimnya. Hahaha. So, panjang pun panjanglah. Atok yakin korang akan sukakan ceritanya.
Begini ceritanya....
PENGENALAN
Sebelum kedatangan British, pendidikan di Tanah Melayu berbentuk bukan formal dan tidak tertumpu pada perkembangan kognitif pelajar-pelajar. Pendidikan pada masa itu berlandaskan kepada pengajaran kitab suci Al-Quran, seiring dengan penyebaran agama Islam di negeri-negeri Semenanjung Tanah Melayu serta Kepulauan Melayu pada abad ke-14. Pendidikan tersebut dijalankan di masjid dan surau oleh imam atau haji. Pelajar-pelajar diajar membaca Al-Quran dan tajwid, tafsir Al-Quran, hadis, fekah dan tauhid.
Bermula pada awal kurun ke-19, sistem pendidikan agama yang lebih kemas dan maju telah diperkenalkan oleh ulama-ulama Islam yang terkenal di negeri-negeri Terengganu, Kelantan dan Kedah. Institusi yang dikenali sebagai sekolah pondok ini menawarkan pendidikan sepenuh masa serta hujung minggu untuk pelajar dewasa. Sekolah, asrama pelajar dan rumah tuan guru didirikan berhampiran antara satu sama lain dan sering ditemui di kawasan pantai dan sungai.
Sukatan pelajaran di sekolah madrasah adalah lebih tersusun jika dibandingkan dengan sistem pendidikan di sekolah pondok sebelum kedatangan British. Kandungan pelajarannya menyentuh konteks keduniaan dan akhirat dilihat boleh menandingi sekolah vernakular Melayu dan sekolah Inggeris.
DASAR PENDIDIKAN INGGERIS DI SELANGOR
Antara mata pelajaran yang diajarkan sebelum Perang Dunia Kedua adalah Ilmu Tauhid, Tajwid, Fekah, Insyak, Adab, Nahwi, Sarf, Ilmu Hisab, Ilmu Tafsir, Ilmu Imlak dan berbagai-bagai lagi. Namun, pendidikan Madrasah masih tidak boleh mengubah mobiliti masyarakat Melayu kerana kurikulum di madrasah kurang memberi penekanan kepada mata pelajaran Matematik, Sains dan Bahasa Inggeris. Hafazan merupakan kaedah pembelajaran yang utama khususnya bagi mata pelajaran Al-Quran, Fikah dan Tauhid. Buku-buku rujukan terdiri daripada kitab-kitab Al-Quran, hadis, fikah, tauhid dan tasawuf yang didatangkan dari Mesir dan negara-negara Arab yang lain (Sufean, 2004. hal. 4).
Sekolah Melayu
Pada awalnya, masyarakat Melayu tidak begitu menerima penubuhan sekolah-sekolah ini disebabkan oleh sistem pendidikan sekular yang ditawarkan. Selain itu, kebanyakan ibu bapa pada masa itu berfikiran bahawa anak-anak perlu membantu kerja-kerja di rumah atau menolong mereka bertani tanpa memikirkan kepentingan celik huruf dan pendidikan. Manakala anak-anak perempuan sama sekali tidak dibenarkan bersekolah. Cadangan persekolahan dua sesi dalam usaha untuk menarik minat masyarakat Melayu terhadap pendidikan. Berdasarkan rancangannya, sesi pembelajaran di waktu pagi tertumpu pada Bahasa Melayu, Ilmu Hisab, Sejarah, Latihan Jasmani dan Ilmu Alam. Pendidikan asas ini mendapat bantuan penuh dari kerajaan British. Pada sebelah petang pula, pembelajaran tertumpu pada Al-Quran dan Bahasa Arab. Walau bagaimanapun, pembelajaran ini harus dibiayai oleh keluarga pelajar sendiri. Percubaan ini mendapat sambutan yang baik di kalangan ibu bapa. Pembelajaran yang dikendalikan dalam Bahasa Melayu ini dihadkan sehingga darjah empat sahaja dengan skop dan kurikulum yang terhad. Oleh sebab itu, pendidikan Melayu tidak dapat berkembang ke peringkat yang lebih tinggi. Pada tahun 1916, R.O. Winstedt telah menambah kurikulum vokasional di sekolah Melayu agar lebih relevan dengan cara hidup masyarakat setempat (Sufean, 2004. hal. 5).
Sekolah Cina
Penubuhan sekolah-sekolah ini bertujuan untuk mengekalkan warisan budaya, bahasa dan identiti bangsa orang Cina yang berada di Tanah Melayu. Kurikulum sekolah adalah berorientasikan pemikiran di Tanah Besar China. Malah, buku teks dan guru juga didatangkan dari China. Murid-murid di sekolah Cina diajarkan bahan-bahan klasik, secara hafalan, mengira dengan sempoa dan kaligrafi Cina. Murid-murid diajar mata pelajaran Sejarah, Geografi, Sains, Matematik, Etika, Lukisan, Pendidikan Jasmani dan Nyanyian. Sistem pendidikannya pula terbahagi kepada tiga peringkat iaitu enam tahun sekolah rendah, tiga tahun Junior Middle dan tiga tahun lagi Senior Middle.
Sekolah Tamil
Kepesatan ekonomi di Tanah Melayu pada awal kurun ke 20 menyebabkan lebih banyak tenaga buruh dari India diperlukan. Tujuan British memperkenalkan sekolah Tamil adalah hanya semata-mata membolehkan buruh Tamil terus bekerja di ladang tanpa pulang ke nagara asal mereka selepas tamat kontrak. Walaupun begitu, pada awal permulaan penjajahan British, masyarakat India tidak menunjukkan minat terhadap sekolah Tamil di kawasan ladang Atas beberapa alasan itu, British bertindak untuk menukar polisi pendidikannya pada tahun 1902 dengan menguatkuasakan Kod Buruh. Setiap ladang yang mempunyai lebih daripada sepuluh kanak-kanak India pada umur 7 hingga 14 tahun dikehendaki untuk menyediakan sekolah Tamil.Kurikulum sekolah Tamil disesuaikan mengikut negara India. Kandungan kurikulumnya menegaskan pengetahuan dalam kemahiran asas 3M iaitu membaca, mengira dan menulis; menulis karangan, Ilmu Alam dan Kebersihan Diri. Buku teks dan kebanyakan tenaga pengajar juga dibawa masuk dari India. Seperti sekolah Melayu, sistem pendidikan sekolah Tamil juga terhad pada peringkat rendah sahaja.
Sekolah Inggeris
British tidak mahu memberikan pendidikan Inggeris secara intensif kepada masyarakat Melayu dan pendatang kerana bimbangkan tentang kesedaran politik yang akan dibangkitkan oleh golongan yang berpendidikan Inggeris. Kebanyakan sekolah ini didirikan di kawasan bandar, jadi tidak ramai anak-anak Melayu yang dapat belajar di sekolah tersebut. Kemudahan yang disediakan juga lebih bermutu jika dibandingkan dengan sekolah-sekolah vernakular yang lain.
Sekolah-sekolah Inggeris ini menggunakan bahasa pengantar dalam Bahasa Inggeris sepenuhnya dengan menggunakan kurikulum Grammar School of Great Britain. Sekolah Inggeris mempunyai ciri pendidikan seperti sekolah di England iaitu peringkat rendah dan menengah, meliputi Kelas Bawah Satu, Dua dan Darjah Satu; Rendah Pertengahan dari Darjah Dua hingga Darjah Lima dan Menengah dari Darjah Enam hingga Kelas Sijil Sekolah (School Certificate). Kurikulum di sekolah Inggeris mementingkan akademik dan persediaan untuk peperiksaan Cambridge Overseas School Certificate (Sufean, 2004).
Mata pelajaran yang diajarkan kepada murid adalah Bahasa Inggeris, Matematik, Sejarah Eropah, Ilmu Alam, Sains, Sastera Inggeris, Pendidikan Jasmani dan Lukisan. Seterusnya, pelajar–pelajar yang lulus berpeluang untuk melanjutkan pelajaran di peringkat diploma atau ijazah di luar negara. Namun begitu, bilangan pelajar yang belajar di sekolah Inggeris agak kurang jika dibandingkan dengan bilangan pelajar di sekolah-sekolah vernakular yang lain.
PAKAIAN SERAGAM PERSEKOLAHAN
Sehingga tahun 1938, tidak ada pakaian seragam khusus bagi murid-murid perempuan atau lelaki Melayu di sekolah Melayu.Walau bagaimanapun, terdapat sesetengah sekolah di Perak dan Selangor yang mempunyai pakaian seragam (uniform) sekolah tersendiri.Namun demikian, peraturan ini bukanlah peraturan yang mesti dipatuhi kerana pakaian yang ditekankan ialah pakaian tradisional orang Melayu dan bagi perempuan adalah pakaian yang sopan. Pihak sekolah juga akan membuat pemeriksaan terhadap pakaian, rambut dan kuku pelajar perempuan bagi memastikan mereka sentiasa menjaga kebersihan. Pada kebiasaannya murid lelaki akan memakai seluar hitam pendek, baju putih manakala bagi perempuan pula memakai baju kebaya putih atau biru dengan kain sarung dan selendang yang bersesuaian
Pada tahun 1938, dinyatakan bahawa pakaian seragam pelajar perempuan Melayu ialah baju kebaya putih dengan kain sarung berwarna biru. Namun bagi sekolah-sekolah yang di pendalaman peraturan ini bukanlah satu kemestian kerana pelajar-pelajar akan memakai pakaian mengikut kemampuan dan kesesuaian mereka.
BUKU-BUKU TEKS DAN BACAAN
 |
School text book in Malay Jawi from 1935 Title: Takbir Kehidupan |
a revised edition of the former “Modern English Course”.
Title: Structural Modern English Language: English
Sekolah kerajaan merujuk kepada sekolah yang dibina untuk pendidikan kanak-kanak oleh kerajaan, sama ada di peringkat kebangsaan, kawasan, atau tempatan, disediakan oleh institusi kerajaan sivil, dan dibiayai dengan cukai yang diterima kerajaan. 'Sekolah Bantuan Kerajaan' atau 'Institusi Pendidikan Bantuan Kerajaan' ertinya sekolah atau institusi pendidikan yang menerima sumbangan modal dan sumbangan bantuan penuh. ‘Sumbangan modal’ ertinya bayaran daripada wang awam kepada sesuatu institusi pendidikan bagi –
- Mengadakan bangunan;
- Mengubah atau menambah premis yang sedia ada;
- Mengadakan perabot atau kelengkapan bagi premis yang baru, diubah atau ditambah;
- atau Apa-apa maksud lain yang ditetapkan.
Manakala ‘Sumbangan bantuan’ ertinya apa-apa bayaran daripada wang awam, selain daripada sumbangan modal, yang dibuat kepada sesuatu institusi pendidikan
Sekolah Pondok dan Madrasah
Kewujudan sekolah ini memberikan cabaran besar kepada sekolah Melayu hasil daripada krisis besar dalam masyarakat Islam; kesan daripada fahaman sekularisme yang diterapkan oleh penjajah (S.S. Hussain & S.A. Ashraf 1980). Sekolah Melayu telah dianggap sebagai satu ancaman kepada agama dan budaya hidup mereka (Khoo Kay Kim 1980). Penglibatan kerajaan negeri dalam memajukan madrasah ini terserlah sejak awal kemerdekaan lagi apabila mereka memberikan sebahagian bantuan kepada sekolah moden tersebut bahkan terdapat negeri yang mengurus sepenuhnya madrasah tersebut yang pada asalnya diuruskan oleh Jemaah Pengurusan Sekolah (JPS).
Penglibatan kerajaan Persekutuan pula bermula dengan bantuan per kapita yang diberikan sejak 1959. Bahkan sebahagian kecil madrasah telah dijadikan sekolah kerajaan mulai 1966 berdasarkan Akta Pelajaran 1961 dengan tujuan untuk memberikan bantuan kepada SAR kerana sudah lama berada dalam keadaan daif dan menyedihkan. Namun pengambilalihan tersebut telah menimbulkan krisis besar dalam hal ehwal pembangunan SAR dan menjejaskan identiti asal sistem madrasah sehinggalah usaha tersebut telah dihentikan mulai pada tahun 1983. Identiti asal yang dimaksudkan ialah kurikulum matapelajaran Diniah yang menjadi teras dan kebanggaan dalam sistem madrasah. Kini, satu lagi usaha terbaru kerajaan persekutuan dalam usaha memperkasakan SAR iaitu menjadikan SAR sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan (SBK) mulai pada tahun 2005.
Sekolah Cina
Pihak British telah meluluskan Dasar Enakmen Pendaftaran Sekolah 1920 yang memberi kuasa undang-undang kepada Jabatan Pelajaran untuk menutup sekolah-sekolah cina yang tidak mengikut syarat dari segi kurikulum dan pengurusan (Ee Ah Meng 1992). Bagi mengambil hati masyarakat cina pada tahun 1924 pihak British telah memberi bantuan kewangan kepada sekolah-sekolah cina yang mengikut kehendak mereka
Sekolah vernakular Tamil dan Melayu hampir berhadapan dengan masalah yang sama tanpa mengira dari segi kemudahan bangunan sekolah, tahap pendidikan, guru yang tidak bertauliah atau terlatih, kehadiran kanak-kanak ke sekolah, ketiadaan bantuan atau sokongan seperti tauke Cina (yang banyak membangunkan sekolah Cina di negara ini) dan sebagainya.
Di beberapa buah ladang, tidak terdapat bangunan khas untuk kanak-kanak ini mendapat pendidikan dan lebih buruk lagi apabila terdapat rumah asap digantikan sebagai tempat belajar anakanak ini. Dalam masa yang sama, para majikan turut enggan melantik guruguru yang bertauliah, sebaliknya melantik pekerja-pekerja sedia ada seperti mandur, pembantu hospital, kerani dan sesiapa sahaja untuk menggalas tugas ini. Pengajaran pula hanya dijalankan sewenang-wenangnya tanpa sebarang kurikulum (Arasaratnam, 1970: 181)
Selain itu, mulai 1930-an, kerajaan telah menanggung kos pengurusan sekolah Tamil melalui grants-in-aided. Pada tahun 1932 misalnya, setiap pelajar diberikan enam ringgit setahun. Tiga tahun kemudian, bantuan ini telah ditingkatkan kepada lapan ringgit. Bantuan kewangan ini telah mendorong guru-guru sekolah Tamil berusaha untuk memperbanyakkan bilangan kanak-kanak di sekolah mereka kerana lebih ramai pelajar bererti lebih besar bantuan. Guru-guru tersebut telah berjumpa dengan ibu bapa dan memujuk mereka agar menghantar anak-anak mereka ke sekolah (Government Printing Office,1937: 1–5). Mereka memujuk dengan menekankan kepentingan pendidikan kepada kanak-kanak. Tindakan ini walaupun berniat untuk meningkatkan bantuan kewangan, secara langsung telah berjaya meningkatkan kesedaran terhadap pendidikan dalam kalangan buruh India.
Walaupun pada awal dekad ketiga sekolah Tamil meningkat hampir di semua Negeri-negeri Melayu Bersekutu, tetapi pendidikan yang sistematik dengan pelantikan guru yang berkelayakan hanya bermula selepas tempoh ini. Sekolah Tamil meningkat di setiap negeri dengan adanya skim bantuan lapan ringgit untuk seorang pelajar.
Sekolah Melayu
Pada masa ini, Pengajian Melayu hanya tertumpu kepada empat tahap pelajaran sekolah rendah sahaja. Fokus pelajaran adalah tertumpu kepada isuisu yang berkait dengan pertanian dan aktiviti-aktiviti perekonomian Melayu seperti anyaman, bertujuan untuk memberi pendedahan pengalaman berkaitan pertanian yang menjadi asas ekonomi kepada ibu bapa mereka. Selain itu, kerajaan juga mewujudkan jawatan Nazir Sekolah Melayu bertujuan untuk menyelaraskan sistem pelajaran Melayu. Bagi memudahkan para murid ini, beberapa buku Melayu baharu telah dicetak. Dalam masa yang sama, para guru sekolah Melayu juga telah diberikan latihan apabila Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) ditubuhkan pada tahun 1922 (CO 430/1-2, 1890: 32).
 |
| Perubahan Kurikulum Sekolah Melayu melibatkan penambahan subjek Perkebunan. Bantuan makanan kepada murid miskin juga diperkenalkan |
Sekolah Inggeris
Bagi sekolah Inggeris yang terdapat di Tanah Melayu terdapat dua jenis sekolah Inggeris; Sekolah Inggeris yang mendapat sepenuh bantuan dari kerajaan dan sekolah Inggeris yang diuruskan dan ditadbir oleh mubaligh Kristian seperti Persatuan Mubaligh London, Mubaligh Methodist, Gereja England dan Mubaligh Roman Katolik yang mendapat separa bantuan dari pihak Bristish
Kebanyakan sekolah Inggeris hanya terdapat di kawasan bandar sahaja, walaupun terdapat permohonan untuk menubuhkan sekolah Inggeris di kawasan luar bandar, ia ditolak kerana bertentangan dengan dasar pentadbiran British. Walau bagaimanapun pada akhir tahun 1930an, kanak-kanak Melayu dari sekolah Vemakular Melayu boleh memasuki sekolah Inggeris melalui "Special Malay Class", tetapi sebilangannya amat kecil, kerana lebih umur, perlu lulus peperiksaan dan kebanyakan sekolah Inggeris hanya terletak di bandar-bandar. Lantaran itu ramai kanak-kanak Cina dan India berpeluang ke sekolah Inggeris baik peringkat persekolahan rendah dan menengah, berbanding dengan kanak-kanak Melayu yang hanya dapat belajar setakat sekolah rendah disebabkan dasar dan perancangan pendidikan yang disediakan oleh kerajaan British di Tanah Melayu.
Isu-isu dan Tuntutan-tuntutan Guru-guru Melayu
Ramai guru dan pemimpin Melayu telah membangkitkan bantuan kewangan kerajaan untuk disalurkan kepada sekolah-sekolah Melayu yang meliputi peralatan mengajar dan kemudahan asas pelajar serta mendesak kerajaan negeri mengiktiraf guru-guru sekolah rakyat sebagai guru kerajaan. Hal ini kerana guru-guru sekolah rakyat bertaraf bukan guru kerajaan dan dilantik oleh sesebuah lembaga sekolah tersebut. Selain itu, mereka turut menuntut pihak pemerintah British mengadakan latihan khusus tanpa memasuki institusi pendidikan iaitu Normal Class yang setaraf dengan pelajaran tahun tiga di SITC bagi guru-guru yang tidak berpeluang ke maktab perguruan (Buku Catitan Minit Mesyuarat Agung PGMK 1946).
Dalam usaha mereka menuntut gaji yang setimpal dengan guru-guru di sekolah aliran Inggeris dan aliran Cina, guru-guru Melayu menjadikan isu kenaikan gaji sebagai agenda perjuangan utama sejak pertengahan tahun 1940-an hingga sebelum Tanah Melayu mencapai kemerdekaan. Keadaan ini jelas apabila gaji bulanan diterima oleh guru Melayuh ketika itu adalah antara 40-85 ringgit sebulan sebaliknya guru pelatih lelaki sekolah Inggeris menerima sekurang-kurangnya lebih 100 ringgit. Bagi guru-guru Melayu, jumlah gaji yang diterima adalah tidak berpatutan disebabkan mereka diberi bentuk latihan perguruan yang sama di bawah pentadbiran pendidikan kolonial. Amalan diskriminasi berterusan ini tidak menyenangkan hati guru-guru Melayu. Perjuangan mereka telah banyak membentuk dasar-dasar pendidikan kerajaan terhadap pendidikan yang lebih menyatupadukan rakyat sepertimana Dasar Pendidikan Negara kini.
Kebajikan golongan miskin dalam pendidikan ditingkatkan lagi dengan melaksanakan Skim Pinjaman Buku Teks (SPBT). Selain itu, kerajaan juga melaksanakan Rancangan Makanan Tambahan (RMT) bertujuan untuk membantu golongan pelajar yang kurang berkemampuan mendapat makanan seimbang. Usaha ini menunjukkan bahawa kerajaan tidak meninggalkan golongan miskinuntuk ke sekolah. KPM menganugerahkan Biasiswa Kecil Persekutuan (BKP) kepada pelajar sekolah menengah yang menunjukkan prestasi akademik, kokurikulum dan sukan yang cemerlang. KPM juga menyediakan asrama harian bagi mengurangkan risiko keciciran di kalangan pelajar luar bandar dan pedalaman.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Notification
Sorry! To add this item you have to login/register.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan