Sejarah Perkembangan 21 Masjid Terawal di Daerah Klang

Assalamualaikum semua. Salam buat pembaca, sama ada korang peminat atau bukan peminat blog Atok sekalipun, serta semua sekalian yang melintasi laman serta pekarangan ‘rumah’ Atok ini, Kami, Atok dan Wan mengucapkan salam ukhuwah. Semoga kita diberkahi Allah SWT dalam menjalani kehidupan seharian kita sehinggalah tiba masanya kita dijemput Allah kembali kepada RahmatNya. Salam takziah buat keluarga mantan Pengetua SMK Jugra, Allahyarhamah Hajjah Misiam binti Rusdi, yang mana Atok pernah berada di bawah bimbingannya sebagai pendidik ketika di sana, dari tahun 1997 hinggalah 2003. Semoga rohnya dirahmati Allah dan ditempatkan bersama-sama orang yang beriman di sisiNya. Amin-amin ya rabbal ‘Alamin. 

Juga buat Umat Islam di Gaza dan Tebing Barat di Palestin yang sedang diuji oleh Allah SWT dengan peperangan menentang tentera kuffar Yahudi Laknatullah. Mereka dizalimi dan sebagaimana hamba-hamba yang dizalimi, tiada hijab antara doa mereka dengan Allah SWT. Pasti Allah Taala akan memakbulkan permintaan mereka, dengan kemenangan ataupun syahid. Janji Allah itu pasti. Buat musuh Allah, Yahudi zionis itu, telah Allah timpakan kekalahan demi kekalahan yang membingungkan. Walaupun dengan segala kekuatan militer yang mereka ada, namun kemenangan bukan milik mereka. Disinilah Allah menunjukkan kebenaran itu milik Allah. Betapa jenazah para Syuhada berbau kasturi syurga memenuhi bandar Gaza sedangkan bangkai-bangkai Yahudi berbau busuk walaupun tidak sampai sehari kematian mereka. 

Berkat doa Qunut Nazilah yang dibaca oleh seluruh umat Islam di seluruh dunia, serta sumbangan wang ringgit mereka, termasuk juga pemboikotan mereka terhadap korporat pro-Zionis, kemenangan menghampiri hamba-hambaNya yang soleh dan solehah serta istiqamah dalam perjuangan. Waima puluhan masjid di Gaza yang musnah dibom Israel, mereka kaum Palestin tetap berjuang. Maka kita umat islam di Malaysia ini janganlah pula kita seperti mana Yahudi laknatullah itu, meruntuhkan masjid yang tersergam indah, yakni tidak mengimarahkan serta memakmurkannya sebagaimana yang dituntut agama.

Seperti mana biasa, entri Atok kali ini masih berkaitan masjid. Atok cuba mencari asal usul pembinaan masjid-masjid yang ada di Klang suatu ketika dahulu. Memang tidak ada keistimewaan masjid-masjid ini dari mana-mana sudut pandang sekalipun.  Cantik tidak ke mana, mewah jauhlah lagi. Tapi terdapat sesuatu yang mengusik hati Atok untuk terus mengenalinya sehingga Atok kagum dan ‘jatuh cinta’ terhadapnya. Begitulah metaforanya. Biasa-biasa sahaja TETAPI istimewa. Korang bacalah jika korang nak tahu tang mana Atok terpikat dengannya. Pasti korang juga akan jatuh cinta dengan’nya’. Bacalah dengan kalimat Bismillahirrahmanirrahim.

A.  PENGENALAN

Masjid ialah tempat yang istimewa dalam Islam. Di masjid, umat Islam daripada pelbagai latar belakang bangsa dengan satu keyakinan akidah yang sama berjumpa, beribadah dan menghubungkan tali persaudaraan.

Bermula sebagai Jabatan Syara’iah di bawah kuasa Kadhi, pengurusan Pejabat Agama Islam Daerah Klang telah menjadikan masjid, surau, sekolah agama sebagai Institusi unggul Islam dan pemangkin kepada pembangunan Ummah yang muttaqi; merancang, mengurus dan melaksanakan program-program dakwah kepada masyarakat Islam; melaksana dan memantau enakmen jenayah syariah dan menyediakan  pertuduhan serta mendaftar kes ke mahkamah dan membuat laporan perbicaraan. Kini, terdapat 48 buah masjid pelbagai kategori di dalam daerah Klang.

Namun, tugas dan peranan Pejabat Agama Islam Klang bukan sahaja menguruskan masjid, surau, institusi pendidikan agama serta program-program pendidikan dan dakwah semata-mata. Pelbagai bidang pentadbiran dan pengurusan berkaitan agama dijalankan termasuklah:

1. Perjawatan

Sejak tahun 1883 lagi sudah terdapat rangka kerja dan tugas yang dimainkan oleh pemimpin-pemimpin masyarakat dalam sistem pentadbiran tempatan. Setiap mukim dan daerah mempunyai hierarki kampung-kampung kecilnya yang terdiri daripada pemimpin masyarakat terdiri Penghulu, " Mata-Mata", "Imam", "Khatib," dan "Bilal.

Penghulu adalah ketua mukim yang diiktiraf. Mereka dilantik oleh ahli Majlis Residen (sebagai mewakili kerajaan) yang berusaha, sejauh mungkin, untuk memastikan bahawa calon yang dia pilih adalah orang-orang yang mempunyai reputasi baik, dan orang-orang yang berpengaruh dengan rakyatnya, dan juga orang-orang yang cenderung bekerjasama dengan polis dan pegawai Tanah. Pengaruh yang dimiliki oleh Penghulu ke atas rakyat boleh difahami dengan baik dan sangat besar. Mereka, dalam kebanyakan daerah, yang disebut sebagai "Datok" - gelaran Melayu yang tinggi yang sehingga ke hari ini, diiktiraf. Suatu ketika dahulu, Penghulu menjadi Hakim dalam perbicaraan yang diadakan dalam Mahkama Penghulu di mukimnya sendiri.

Mata-mata adalah pembantu Penghulu, mereka juga dilantik oleh ahli Majlis Residen, tetapi dalam pemilihan mereka, keutamaan diberikan kepada cadangan Penghulu. Imam. Khatib dan Bilal menjalankan tugas yang berkaitan dengan Pentadbiran Agama Islam. Mereka dipilih oleh masyarakat dan hanya "diiktiraf" oleh ahli Majlis Residen di pihak Kerajaan. Kini, Mata-mata bergelar Ketua Kampung dan mereka bertindak sebagai Pengerusi Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) yang perlu melantik seramai sebelas orang ahli JKKK bagi menjalankan aktiviti-aktiviti ke arah mewujudkan kampung sejahtera. Ketua Kampung berperanan sebagai penghubung di antara masyarakat dengan jabatan-jabatan lain.

2. Tugas dan Tanggungjawab

Tugas untuk menjamin kelangsungan ajaran Islam dalam kehidupan seharian masyarakat merupakan satu tugas yang kompleks.  bagi memastikan usaha-usaha kerajaan untuk memelihara agama Islam diterima oleh kumpulan sasaran, penghulu dan imam memainkan peranan penting sebagai proksi kepada Jabatan Agama Islam bagi memastikan ajaran Islam diaplikasikan dalam kehidupan seharian di peringkat kampung. Dalam konteks ini, penghulu menjadi jambatan perhubungan antara rakyat dengan pemerintah. Oleh itu, penghulu diamanahkan untuk mengindoktrinasikan ajaran Islam di peringkat akar umbi. 

Hendaklah tiap-tiap penghulu mengerjakan sembahyang dan puasa dan mendirikan Jumaat jikalau cukup bilangan orang dan sembahyang dua hari raya dan mengerjakan barang yang wajib atas sekalian orang Islam dan menjauhkan segala larangan … menyuruh anak-anak buahnya yang beragama Islam mengerjakan suruhan Allah dan menjauhkan segala larangan. Langkah ini bertepatan dengan kedudukan penghulu yang rapat dengan masyarakat sekali gus membolehkannya mengetahui situasi dan masalah sebenar dalam masyarakat di mukimnya. Cara ini merupakan satu platform bagi penghulu untuk menasihati penduduk kampung dalam soal agama. 

Masyarakat kampung menubuhkan antara mereka satu kelas pegawai agama yang secara berasingan digelar" Imam", "Khatib" dan "Bilal". Secara Ringkasnya, tugas-tugas lelaki-lelaki ini adalah seperti berikut :--

"Imam" adalah Imam," Khatib "pendakwah, dan" Bilal "menjalankan tugas" Muezzin " dan memanggil orang ramai untuk berdoa.  Pegawai-pegawai ini masih wujud di hampir setiap Kampung Melayu. 

Kini, pihak kerajaan telah memperincikan tugas dan tanggungjawab setiap imam, Bilal serta Siak bagi kariah masjid dan surau. Antara tugas-tugas Imam sesebuah masjid hendaklah—

• (a) mengimamkan sembahyang fardu dan apa-apa sembahyang berjemaah lain;
• (b) memastikan semua aktiviti masjid tidak bercanggah dengan pegangan Ahli Sunah Wal Jamaah;
• (c) membaca teks khutbah Jumaat, khutbah hari raya dan khutbah khas yang disediakan oleh Majlis;
• (d) memberikan nasihat dalam perkara-perkara tentang agama Islam, kekeluargaan dan pembangunan ummah kepada ahli kariah;
• (e) mengajar ahli kariah dalam memahami fardu ain dan fardu kifayah;
• (f) menjalankan usaha-usaha amar makruf nahi mungkar;
• (g) memimpin tahlil arwah, doa selamat dan amalan sunah yang lain di kalangan ahli kariah;
• (h) menghadiri tiap-tiap Mesyuarat Jawatankuasa Kariah;
• (i) mematuhi arahan untuk menghadiri kursus dan latihan serta program bagi meningkatkan tahap profesionalisme Imam; dan
• (j) menerima dan mematuhi apa-apa arahan yang diberikan oleh Majlis atau Nazir.

Tugas-tugas Bilal sesebuah masjid hendaklah—

• (a) melaungkan azan pada setiap waktu sembahyang fardu;
• (b) melaungkan azan kedua bagi sembahyang Jumaat;
• (c) melafazkan iqamat sebelum sembahyang fardu;
• (d) membaca ayat-ayat al-Quran dalam surah al-azhab ayat 56 ketika Imam atau khatib menaiki mimbar;
• (e) membaca doa ringkas ketika khatib duduk antara dua khutbah dalam sembahyang Jumaat dan sembahyang hari raya dan khutbah khas;
• (f) menguruskan jenazah;
• (g) mengimamkan sembahyang semasa ketiadaan Imam;
• (h) berselawat di permulaan dan antara setiap dua rakaat sembahyang tarawih;
• (i) menghadiri tiap-tiap Mesyuarat Jawatankuasa Kariah masjid itu; dan
• (j) menerima dan mematuhi apa-apa arahan yang diberikan oleh Majlis atau Nazir.

Selain tugas-tugas Bilal yang dinyatakan dalam subperaturan (1), Bilal adalah digalakkan untuk—

•  (i) melaungkan azan pertama 30 minit sebelum azan sembahyang fardu Subuh;
• (ii) membaca tarhim dan ayat al-Quran sebelum azan bagi sembahyang fardu Subuh; 
• (iii) membaca taslim serta ayat al-Quran sebelum azan bagi sembahyang Jumaat. 

Tugas-tugas Siak sesebuah masjid hendaklah— 

1. menjaga kebersihan seluruh kawasan meliputi dalam dan luar masjid itu;
2. memastikan pintu masjid dibuka dan ditutup pada setiap hari;
3. memastikan ruang sembahyang, tempat wuduk, kolah, ruang makan, bilik mesyuarat,  bilik kuliah, bilik mandi dan tandas sentiasa bersih;
4. memastikan alat kelengkapan sembahyang seperti tikar, sejadah, kain saf, telekung, sentiasa tersedia, bersih, kemas dan tersusun rapi;
5. memastikan aset dan inventori masjid dalam keadaan selamat;
6. memastikan suis dan kelengkapan elektrik dihidupkan dan dimatikan selepas digunakan;
7. melaporkan apa-apa kejadian yang tidak diingini yang berlaku di masjid itu kepada Nazir;
8. menghadiri tiap-tiap mesyuarat Jawatankuasa Kariah; dan
9. menerima dan mematuhi apa-apa arahan yang diberikan oleh Majlis atau Nazir.

3. Ganjaran/Penggajian

Kalau dahulu, Penghulu dan Mata-mata antara mereka mendapat 5 peratus komisen sewa tanah apabila mereka membawa penyewa kepada pejabat tanah untuk membayar sewa mereka dalam tiga bulan mereka menjadi kerana. Mereka juga mendapat komisen pada 10 peratus, pada jumlah yang dikumpulkan oleh mereka sebagai nilai sepersepuluh jenis pada padi, buah, ubi kayu, gambir dan hasil penanaman lain dan juga pada hasil hutan. 

Penghulu dan Mata-mata juga mendapat elaun 45 sen sehari untuk kehadiran,  apabila diperlukan di pejabat tanah dan untuk menghadiri mesyuarat dengan Pegawai Tanah apabila terlibat dalam bidang dalam menilai tanaman, memastikan sempadan, dsb. Seluruh pegawai kampung dibenarkan pengurangan sewa, atau persepuluhan dalam bentuk apa-apa, di atas tanah yang dipegang oleh mereka dalam perkadaran berikut:

Penghulu…………………. 10 ekar.

Mata-Mata…………………. 5 ekar

Imam……………………….. 2 ekar

Khatib………………………. 2 ekar

Bilal …………………. ……. 2 ekar             

Kini, di samping gaji dan elaun bulanan tetap, kerajaan Selangor menyediakan peruntukan khas RM400 seorang bagi penggerak-penggerak masjid dan RM300 seorang bagi petugas surau bersempena sambutan Aidilfitri awal Jun ini. Nazir, dua imam, dua bilal, dan dua siak masjid di seluruh negeri mendapat bayaran khas itu dikenali Insentif Mahabbah Ramadan yang diumumkan 17 Mei 2019. Untuk surau, kerajaan negeri menyediakan bayaran khas kepada pengerusi surau, dua imam, bilal dan siak. 

4. Penyebaran Makluman Kepada Masyarakat

1896-Makluman kepada semua bakal haji tentang pergerakan mereka sebelum,semasa dan sekembalinya mereka dari tanah suci Mekah dan Madinah di Hejjaz (Arab Saudi)

1896-Makluman kepada semua bakal haji tentang pergerakan mereka sebelum,semasa dan sekembalinya mereka dari tanah suci Mekah dan Madinah di Hejjaz (Arab Saudi)-sambungan

1904-Surat pekeliling membenarkan kakitangan kerajaan negeri Selangor
yang beragama Islam keluar ke masjid untuk mengerjakan solat Jumaat

1926-Notifikasi pewartaan beberapa bidang tanah di dalam daerah Klang bagi tujuan pembinaan masjid serta tanah perkuburan Islam

1928-Ceramah Agama bagi menyedarkan umat Islam
tentang keperluan berorganisasi dalam mendidik
 generasi muda menghadapi Gerakan Kristianisasi di Malaya ketika itu

1958- Perarakan sempena Sambutan Maulidur Rasul di Klang

1978-Teguran DYMM Sultan Selangor  tentang
isu kekurangan ahli kariah solat berjemaah
 di surau dan masjid di seluruh negeri Selangor

5. Pemantauan dan Penguatkuasaan Enakmen Jenayah Syariah

1879-Notis tentang dendaan terhadap ketidakhadiran
bersolat jumaat di Masjid Pengkalan Batu, Klang

1930-Laporan Pengaduan terhadap Penghulu Kapar yang tidak menjatuhkan hukuman terhadap ahli kariah yang tidak mengerjakan solat Jumaat di dua buah masjid dalam mukimnya 

1930-Memorandum Pengaduan terhadap Penghulu Kapar yang tidak menjatuhkan
hukuman terhadap ahli kariah yang tidak mengerjakan solat Jumaat
di dua buah masjid dalam mukimnya

3 DI-DENDA KERANA TA' PUASA

11 April 1958 - KLANG, Khamis. T!ga orang Melayu pengayoh sampan telah di-denda $5 tiap2 sa-orang oleh Mahkamah Ugama Daerah Klang hari ini kerana tidak. berpuasa. 

Puasa: Pejabat Ugama memberi amaran kpd kedai2 Islam

30 December 1963 - KLANG, Ahad. Pejabat Ugama Belangor akan mendapat kerja sama yang penoh dari pehak Polis untok menangkap orang2 Islam yang tlada berpuasa pada bulan Ramadhan lni sechara terbuka. 

 

DI-DAPATI BERZINA DI-RUMAH KOSONG

11 June 1959 - Lelaki, perempuan di-denda Klang Rabu. —Mahkamah Shariah di-sini hari mendenda sa-orang lelaki dan saperempuan isteri orang lain yang telah bersalah kerana berzina.

Isteri mengaku berzina dgn pemuda India

24 July 1959 - KLANG, Khamis. Sa-orang suami telah menudoh isterinya di-Mahkamah Shariah tempatan kelmarin melakukan zina dengan saorang pemuda India pada satu malam di-rumah-nya di-Sungai Rasau, Klang.

Wanita ditahan berkhalwat dengan 'suami' lain agama

15 May 2007 - Jais: Tindakan dibuat ikut undang-undang The Star PETALING JAYA: Jabatan Agama Islam Selangor (Jais) mempertahankan tindakannya dan menegaskan bahawa ia melaksanakan tindakan itu mengikut undang-undang. Ini apabila para pegawai penguat kuasa menahan seorang wanita yang didakwa berkhalwat dengan 'suaminya' yang beragama Hindu.

Rasul Melayu’ dihukum penjara, denda dan sebat

22 October 2009 - SHAH ALAM: Ketua ajaran sesat atau lebih dikenali sebagai ‘Rasul Melayu’, Abdul Kahar Ahmad, pagi semalam dijatuhi hukuman penjara 10 tahun dan denda RM16,500 ($6,826) oleh Mahkamah Tinggi Syariah di sini. Dia juga dikenakan hukuman sebatan sebanyak enam kali, lapor sebuah laman berita

Shah ditangkap khalwat... BUKAN dengan tunang

22 May 2013 - TUNANG kepada Shah Jaszle, iaitu Redzwani Puteri, mengesahkan beliau bukanlah wanita yang ditangkap khalwat oleh Bahagian Penguatkuasaan Jais (Jabatan Agama Islam Selangor) bersama aktor kacak itu di Apartment Taman Sri Subang pada 3.30 pagi, Khamis lalu.

Amar makruf Nahi Mungkar yang dijalankan oleh JAIS dalam tahun 1964

B.   KRONOLOGI PERISTIWA PENTING TENTANG MASJID DALAM DAERAH KLANG

Masjid adalah institusi penting di dalam masyarakat Islam. Fungsi utamanya ialah sebagai tempat menunaikan ibadat solat – solat Jumaat dan solat-solat fardu dan sunat. Lebih dari itu ianya juga sebagai institusi pendidikan dan kegiatan kemasyarakatan. Logiknya masjid telah dibangunkan sewujudnya umat Islam di Selangor. Walaupun Klang telah wujud sebagai petempatan sebelum abad ke-15 lagi, di mana fakta sejarah menunjukkan Tun Perak pernah menjadi Penghulu di Klang ketika kesultanan Melayu Melaka, perbincangan kita kali ini merujuk hanya ketika Inggeris berkuasa di Selangor selepas tahun 1874. Sudah pastilah masjid-masjid di Klang serta di Selangor amnya telah wujud di petempatan-petempatan yang agak besar populasinya. Justeru, berdasarkan maklumat yang disimpan di Arkib Negara Malaysia, maka Atok turunkan kronologi ringkas peristiwa-peristiwa khusus berkaitan masjid, tidak termasuk surau, yang pernah berlaku di dalam daerah Klang, sejak awal permulaan pemerintahan Inggeris sehinggalah berakhirnya dengan kemerdekaan Tanah Melayu. 

Jadual 1:  Perbincangan dan Permulaan Pembangunan Masjid  Pengkalan Batu, Klang

Jadual 2:  Pelaksanaan Pembangunan Masjid di Pengkalan Batu dan Kapar

Jadual 3: Pewartaan Rezab, Bantuan Kerajaan serta Pembangunan Masjid-masjid Kariah di sekitar Klang Selatan dan Klang Utara

Jadual 4: Pewartaan Rezab dan Pembangunan Masjid-masjid baharu di sekitar Klang, Pelabuhan Klang dan Kapar

C.  MASJID-MASJID TERAWAL DI DAERAH KLANG

1. Masjid Pengkalan Batu, Bandar Klang (Sebelum 1872)

Muhammad Ibrahim Munsyhi  (Anak Munsyhi Abdullah), pernah menggambarkan Klang ketika pelayarannya dalam bulan April 1872:

"Dalam Bandar Klang terdapat banyak rumah atap yang baharu didirikan, berderet di kiri kanan jalan; ada di antaranya terdiri daripada kedai Cina dan orang Melayu. Di antara rumah itu  banyak yang disewakan dengan mahalnya iaitu setiap rumah sewanya dari tiga sampai enam ringgit sebulan. Jumlah rumah dalam Bandar Klang masa itu lebih kurang 400 buah. Ada beberapa batang jalan yang baru dibuat dan banyak simpang pula. Sebatang jalan yang lurus dari kota tadi sampai ke bandar diberi nama China Street. Di hujung jalan inilah ada sebuah stesen dan jambatan. Masjid belum ada melainkan surau atap lama yang belum dibaiki. Ada juga jel (penjara), balai polis dan rumah sakit, semuanya rumah atap."

Di tebing Sg. Klang kelihatan sebuah masjid yang dikatakan sebagai Masjid Pengkalan Batu Klang, beratap rumbia, berdinding bertam dan berpagarkan kayu bakau. Bangunan masjid ini merupakan bangunan yang telah sedia ada dan masih digunakan sebelum campurtangan British di Selangor lagi. Namun keadaannya semakin uzur sehinggakan Raja Hassan bin Raja Abdullah mengetuai Jawatankuasa Pembangunan Masjid Baru Pengkalan Batu dalam tahun 1881 bersama petisyen 240 orang ramai yang tinggal di Klang. 

Setelah mendapat perkenan daripada Sultan Abdul Samad serta keizinan dari Residen Selangor, beliau mula mengumpulkan dana untuk pembinaan masjid baru Pengkalan Batu. Anggaran kos masjid tersebut adalah sebanyak $1400.00 Bagi mencapai hasrat tersebut, Raja Hassan sendiri telah memohon pinjaman peribadi sebanyak $700.00 daripada kerajaan untuk pembiayaan pembinaan masjid tersebut. Beliau dikehendaki membayar balik ansuran pinjaman tersebut sebanyak $40 sebulan. Selebihnya dana diperoleh daripada kutipan dan sumbangan individu dan orang ramai. Tapak masjid baru Pengkalan Batu ini bukan lagi di tepi sungai Klang namun lokasi baharunya tidak dimaklumkan.. Masjid ini siap dibina pada tahun 1884 dan Nazir pertamanya ialah Sheikh Abdul Mohit. Malang sekali masjid ini tidak lagi wujud di Klang.

1878 - Pengurusan Baharu Masjid Pengkalan Batu 

Sebab-sebab Memohon Pertukaran Imam oleh beberapa orang ahli Kariah

 Masjid Pengkalan Batu dalam tahun 1878

Petisyen Memohon Pertukaran Imam oleh beberapa orang

 ahli Kariah Masjid Pengkalan Batu dalam tahun 1878

1879- Notis Daripada Pasal Ugama

Daripada saya Imam Haji Mohd, 'Akil bin Haji Ab. Hakim yang dijadikan oleh Duli Yang Di-Pertuan iaitu Sultan Ab. Samad yang ada di-atas Takhta Kerajaan Negeri Selangor memerintahkan daripada Pasal Ugama Islam dengan Hukum Shara'iah dan Muhammadiah di dalam Klang ini menyatakan di-atas sekalian Orang Islam yang mastautin, 'akil baligh lagi merdeka maka mahulah mereka itu sekalian mari Sembahyang Juma'at di masjid Pengkalan Batu ini. Mudah-mudahan saya harap supaya boleh berdiri ugama kita di dalam Klang ini dengan pertolongan Allah Subahanahu Wata'ala serta berkat shufa'at Nabi Kita  Muhammad S.A.W. Amin.

Dan jika tiada mari turun Sembahyang Juma'at maka kenalah hukum di atas mereka itu dengan hukum yang ringan iaitu :-

Satu Ringgit Dua Puluh Lima Sen……………… $1.25

Dan di-atas Tuan-tuan Haji kena Dua Ringgit… $2.00

Dan di-atas Raja-raja kena Lima Ringgit. …….. $5.00

Dan jika mereka itu ada dengan uzur atau sakit, maka hendaklah memberi khabar terebih dahulu daripada Sembahayang Juma'at jika tiada begitu nanti kena hukum juga. Dan lagi apakala ada yang engkar mereka itu daripada hukuman yang tersebut ini maka dapatlah mereka itu hukuman yang berat demikianlah adanya.

Tertulis pada 20 Sha'aban 1296.

Gambaran Pelukis tentang pemandangan sebenar Masjid Pengkalan Batu di Klang pada tahun 1876 sebelum pembinaan Masjid barunya siap dalam tahun 1883

Surat dalam tahun 1883 Memaklumkan Pembinaan Masjid Pengkalan Batu sedang dilakukan 

Surat permohonan Pembiayaan peribadi Raja Hassan bin Raja Abdullah sebagai sumbangan beliau kepada pembinaan Masjid Pengkalan Batu yang baharu

Surat Rayuan daripada ahli-ahli Kariah Kepada Pegawai Daerah Klang ketika itu memohon agar Sheikh Abdul Mohet dilantik sebagai Nazir Masjid Pengkalan Batu yang baharu


Surat petisyen asal bertulisan Jawi daripada ahli-ahli Kariah memohon agar Sheikh Abdul Mohet dilantik sebagai Nazir Masjid Pengkalan Batu yang baharu

Rekabentuk Masjid Pengkalan Batu, Klang yang Baharu dalam tahun 1880-an

2. Masjid Dato’ Dagang, Kampung Jawa (1876)

Masjid Dato' Dagang dibina pada 1876. Ini berdasarkan bukti tarikh yang terdapat pada batu cerucuk masih disimpan oleh Haji Sulaiman, cucu kepada Dato’ Dagang. Titik tolak pembinaan Masjid Dato’ Dagang ini berdasarkan kepada pemberian sebidang tanah oleh Sultan Selangor kepada Dato’ Dagang kerana jasa-jasa beliau membantu Tengku Kudin mengalahkan Raja Abdullah. Menurut sejarahnya nama asal Dato’ Dagang ialah Nanggok. Beliau berasal dari Batu Bara, Inderapura Sumatera, Indonesia. Setelah menunaikan haji, beliau bergelar Haji Mohamad Tahir bin Haji Mahmood. Masjid Kampung Dato’ Dagang, Kampung Jawa di Kampung Jawa terletak di Mukim Bukit Raja, Klang.  Gelaran Dato’ Dagang diberikan oleh Raja Mahadi semasa zaman pemerintahannya pada tahun 1860-an. Beliau telah membawa masuk sekumpulan orang dari Jawa untuk memajukan kawasan ini. Selain membina penempatan, sebuah masjid juga turut dibina di kawasan tersebut. 

Tapak untuk mendirikan masjid ini telah diwakafkan sendiri oleh Dato’ Dagang, sebahagian daripadanya iaitu lebih kurang lima (5) ekar telah dijadikan tanah perkuburan untuk kegunaan orang ramai. Dahulunya, bersebelahan dengan masjid ini terdapat sebuah sekolah, tetapi sekarang sekolah tersebut telah dipindahkan ke kawasan yang bersesuaian.

Pembinaan asal bangunan adalah daripada batu dan kayu. Struktur pembinaannya tidak pernah diubah sehinggalah ke zaman cicit Dato’ Dagang iaitu Dato’ Abdul Sudak. Beliau telah melakukan pengubahsuaian ke atas bangunan ini untuk menampung jumlah jemaah yang semakin ramai. Sehingga kini terdapat beberapa perubahan yang dilakukan terhadap bangunan tersebut. Namun begitu, sesetengah struktur asalnya masih lagi dikekalkan. Antaranya, empat tiang asal yang diperbuat daripada kayu cengal yang diletak tengah-tengah masjid. Masjid yang turun temurun dijaga oleh waris keturunan Dato’ Dagang ini telah mendapat sumbangan dari pihak Kerajaan untuk dibaikpulih. Setelah dinaik taraf, masjid ini mampu menampung kira-kira 500 hingga 600 orang jemaah pada satu-satu masa.

Dari segi reka bentuk dan ragam hias, masjid ini banyak dipengaruhi oleh unsur seni bina dari Indonesia. Bahagian atapnya bersegi empat sama dan disusun bertingkat tiga, ia lebih dikenali sebagai bumbung bertingkat dan menyerupai bumbung Masjid Agung Demak, di Jawa. Seni bina ini juga kadang-kala dikenali dengan nama bumbung atap tumpang, kerana sifatnya bertumpang-tumpang atau bertangkup-tangkup antara satu sama lain. Melalui struktur bentuk atap, masjid ini secara umumnya dapat dibahagikan kepada tiga  (3) bahagian utama iaitu bahagian bawah bumbung bersifat paling besar, bahagian tengah bumbung bersifat sederhana besar dan bahagian atas bumbung bersifat mengecil dan menguncup.

Masjid ini juga turut dilengkapi sebuah menara azan, namun ia tidak digunakan lagi kerana sistem pembesar suara telah digunakan untuk melaungkan azan. Antara peninggalan lain yang masih kekal termasuklah beduk dan kentung. Dahulunya beduk tersebut digunakan untuk menandakan masuknya waktu sembahyang, sementara kentung pula digunakan untuk menyampaikan berita dan hebahan kepada orang kampung sekiranya berlaku kematian, malapetaka, kecemasan dan sebagainya. Kini, ianya disimpan bahan bukti sejarah sahaja.  Mimbar yang ada sekarang pula adalah mimbar yang baru, hasil daripada kerja tangan penduduk tempatan. Tempat wuduk yang ada hari ini tidak lagi menggunakan kolah sebaliknya digantikan dengan saluran paip air sepenuhnya.

Di luar bangunan terutamanya di bahagian sisi perkarangan masjid terdapat banyak makam-makam lama, antara yang dimakamkan di situ termasuklah makam Tok Dagang sendiri, makam Nakhoda Darus yang juga kerabat rapat Dato’ Dagang, di samping beberapa orang pengikutnya. Makam-makam yang terdapat di sini juga agak unik bentuknya kerana binaannya dipengaruhi unsur-unsur dari daerah Batu Bara, Indonesia.

3. Masjid Kampung Kapar (1895)

Penghulu Kapar, Tamby Jenal melaporkan bahawa beliau bersama-sama anak-anak buahnya berjaya mengumpulkan $125 hasil sumbangan orang ramai dan memohon bantuan kerajaan untuk menyumbangkan $125 untuk mencukupkan bajet pembinaan masjid bernilai $250.00 di pekan Kapar. Pada 21. September1895, Penghulu Mukim Kapar menghantar surat kepada Pemungut Hasil Daerah Klang memaklumkan hasrat kariahnya membina masjid di Kapar. Beliau melaporkan usaha kutipan sumbangan bagi pembinaan masjid oleh ahli kariahnya telah mencapai $125.00 dan memohon pihak kerajaan membiayai jumlah yang sama untuk pembinaan masjid di sana. Beliau melampirkan senarai penderma sebagai bukti. 

Sebahagian daripada senarai penderma untuk pembinaan masjid di Kapar dalam tahun 1895

Masjid Al-Ansar, Kapar, Klang

4. Masjid Batu Tiga, Klang (1901)

Masjid Batu Tiga kini

5. Masjid Kampung Kelapa, Klang (1902)

6. Masjid India Muslim JalanTengku Kelana, Klang  (1904)

Masyarakat India Muslim yang berhijrah dari Selatan India ke Tanah Melayu pada abad ke-18 telah membina sebuah masjid di bandar Klang seawal tahun 1890. Dalam tahun 1900, Ketua Masyarakat India Muslim Klang menghantar satu petisyen mengandungi 77 tanda tangan serta nama ahli kariah masjid mereka kepada pihak berkuasa British di Klang memohon beberapa bidang tanah di Jalan Rembau, Klang sebagai rezab masjid mereka.

1/4 Satu petisyen mengandungi 77 tanda tangan serta nama ahli kariah masjid" mereka kepada pihak berkuasa British di Klang 

2/4 Satu petisyen mengandungi 77 tanda tangan serta nama ahli kariah masjid" mereka kepada pihak berkuasa British di Klang 

3/4 Satu petisyen mengandungi 77 tanda tangan serta nama ahli kariah masjid" mereka kepada pihak berkuasa British di Klang 

4/4 Satu petisyen mengandungi 77 tanda tangan serta nama ahli kariah masjid" mereka kepada pihak berkuasa British di Klang 

1/2 Kedudukan rezab-rezab tanah sebagai Masjid untuk Masyarakat India Muslim Klang di  Jalan Rembau Jalan Mohet berhampiran banglo Tengku Kudin  di Klang dalam tahun 1900.

2/2 Kedudukan rezab-rezab tanah sebagai Masjid untuk Masyarakat India Muslim Klang di  Jalan Rembau Jalan Mohet berhampiran banglo Tengku Kudin  di Klang dalam tahun 1900.

Masjid India Klang juga dikenali sebagai Masjid India Muslim Tengku Kelana Klang. Sejarahnya bermula dari tahun 1904, ketika tapak masjid ini dianugerahkan oleh Allahyarham Sultan Alaeddin Sulaiman Shah kepada pengasas Masjid R. E. Mohamad Kassim, seorang saudagar Muslim India terkenal yang berhijrah dari Tamil Nadu, India selatan ke Klang pada tahun 1895 dan menjalin hubungan erat dengan kerabat diraja Selangor. Beliau meninggal dunia pada tahun 1931 dan dikebumikan di sebelah Masjid. Sejak itu, masjid itu dikendalikan oleh masyarakat Islam India Hanafi Mazhab.

Kemudian pada tahun 1904, sebuah bangunan telah dibina dan berfungsi sebagai rumah ibadat yang dinamakan Masjid India Selatan Klang. Ia ditadbir oleh sekumpulan masyarakat India Muslim yang bermazhab Hanafi diketuai oleh saudagar R.M Pakir Mohamed. Masjid ini terletak di jalan Tengku Kelana, yang merupakan kawasan membeli-belah India yang popular yang dikenali sebagai Klang Little India. Bangunan asal masjid ini dibina pada 1910 untuk aktiviti keagamaan dan kemasyarakatan penduduk India Muslim yang tinggal di Klang. 

Masjid India Muslim Klang Selatan dalam tahun 1925

Pelan dan lokasi Masjid India Muslim Klang Selatan di Jalan Rembau dalam tahun 1925. Sekolah Perempuan Melayu Klang terletak di belakang masjid tersebut.


Masjid India Muslim Klang Selatan dalam tahun 1974

Bangunan asal masjid dirobohkan beberapa kali dan  dibina semula pada 1974 dan 2007. Sebagai salah satu masjid tertua dengan orient blue dan single minaret pada asalnya, Masjid India Klang adalah mercu tanda untuk masa yang lama. Masjid ini mempunyai warisan yang kaya dan menceritakan tentang budaya berwarna-warni pedagang Muslim India yang menjadikan Klang sebagai rumah mereka. Struktur kayu pertama digantikan dengan bangunan bata dan kemudian digantikan oleh bangunan sekarang. Beberapa ciri unik termasuk tingkap bintang lima mata yang ditetapkan dalam reka bentuk bunga di pangkalan minaret dan pusat doa kayu. 

Makam pengasas, dengan lengkungan tumit kuda yang tajam di tengah yang disekitar oleh sepasang lengkungan yang lebih kecil dan finial rendah juga dipelihara. Masjid ini mempunyai butiran hiasan India Selatan yang indah dengan plaster yang indah. Pembinaan semula mencerminkan seni bina Islam dan reka bentuk bermotifkan kegemilangan Islam pada zaman Andalusia.

Masjid India Muslim Klang Selatan dalam tahun 2008

8. Masjid Al-Muhsinin, Kampung Sungai Kandis (1906)

Masjid Al-Muhsinin atau lebih dikenali sebagai Masjid Kampung Sungai Kandis, merupakan salah satu masjid tertua di Selangor. Masjid ini terletak di Kampung Sungai Kandis, Mukim Bukit Raja, Klang. Ia dibina pada tahun 1906 oleh penduduk kampung yang kebanyakannya keturunan Jawa. Pembinaan mengambil masa kira-kira 10 tahun untuk disiapkan.

Reka bentuk Masjid Kampung Sungai Kandis agak ringkas tetapi unik. Bentuk asalnya hampir menyerupai seni bina masjid di Jawa, Indonesia. Walau bagaimanapun, selepas melalui beberapa pengubahsuaian, bentuk masjid ini telah berubah walaupun fasadnya masih mengekalkan ciri-ciri seni bina asalnya dengan beberapa strukturnya masih utuh dan dalam keadaan baik hingga ke hari ini. Struktur yang dipelihara termasuk empat tiang utama yang terletak di ruang sembahyang. Tiang-tiang itu diperbuat daripada kayu cengal yang diimport khas dari Jawa. Bahan binaan yang digunakan terdiri daripada batu dan kayu. Pada asalnya masjid ini mempunyai dua kolam mandi di sebelah kiri dan kanan yang kemudiannya dirobohkan ketika mereka melakukan pengubahsuaian untuk memperbesar Masjid. Ini disebabkan oleh peningkatan jemaah Kampong Sungai Kandis.

Antara ciri khas yang terdapat di Masjid Kampung Sungai Kandis adalah bumbungnya yang mempunyai reka bentuk bertingkat. Menurut penduduk tempatan, susunan bumbung sedemikian rupa bukan sahaja memberikan pencahayaan semula jadi tetapi juga pengudaraan yang baik. Mimbar asal dibina dari kayu dari Indonesia. Beduk masih dalam keadaan baik. Pada masa lalu, fungsi beduk adalah untuk menandakan waktu solat. Selain beduk, kentung yang sama umur dengan masjid masih dalam keadaan baik. Masjid ini juga dilengkapi dengan minaret azan. Walau bagaimanapun, tangga ke minaret telah dirobohkan kerana menara itu tidak lagi digunakan untuk azan tetapi digantikan dengan sistem pembesar suara. Antara ciri-ciri istimewa yang terdapat pada Masjid Kampung Sungai Kandis ini adalah bumbungnya yang menampilkan rekabentuk bertingkat atau lebih dikenali sebagai bumbung tumpang. Menurut penduduk setempat, susunan bumbung dengan cara tersebut bukan sahaja memberi ruang untuk cahaya masuk bahkan memberi ruang yang cukup untuk udara keluar masuk ke masjid, terutamanya ketika jemaah memenuhi ruang solat.

Mimbar asal dibina oleh penduduk kampung sendiri, sebahagian daripada kayu yang digunakan adalah dari Indonesia. Beduk yang ada sekarang ini masih berada dalam keadaan baik walaupun hanya digunakan untuk mengumumkan tentang berita kematian kepada penduduk. Pada masa dahulu, fungsi beduk adalah untuk menandakan masuknya waktu solat sembahyang. Selain beduk, kentung juga masih ada lagi di masjid ini yang seusia dengan masjid tersebut, iaitu lebih kurang 100 tahun. Masjid ini juga dilengkapi dengan sebuah menara azan yang dibina bersebelahan masjid. Walau bagaimanapun, tangga untuk ke menara azan telah dirobohkan kerana menara tidak digunakan lagi dan diganti dengan sistem pembesar suara.

Masjid Kg. Sungai Kandis dalam tahun 1980-an

Masjid Al-Muhsinin, Kampung Sungai Kandis  (2023)

9. Masjid Port Swettenham (1910)

Di Kuala Klang atau Port Swettenham (kini di panggil Pelabuhan Klang), kerajaan memperuntukkan $500 bagi membina sebuah masjid bagi kemudahan penduduk dan pekerja beragama Islam di sana. $150 lagi diberikan dalam tahun 1923 sebagai peruntukan untuk kerja-kerja membaiki masjid tersebut.

 Masjid Jamek Samadiah, Pelabuhan Klang

10. Masjid Batu 6 1/2 Jalan  Sungai Binjai (1912)

Dalam tahun 1912, seramai 100 orang penduduk Sungai Binjai memohon kerajaan mewartakan 3 ekar tanah kerajaan di situ sebagai tapak masjid. Sungai Binjai adalah nama lama bagi pekan Meru. Mereka dikenakan syarat agar tidak menjual mana-mana tanah mereka kepada orang asing. Kedududkan masjid ini dikatakan terletak betul- betul di jalan Sungai Binjai.

11. Masjid Kampung Jalan  Kebun (1917)

Walaupun tiada maklumat lanjut dan terperinci tentang bantuan kerajaan yang diberikan, masjid Kampung Jalan Kebun ini telah diwartakan tapaknya bersama-sama dengan tapak sekolah Melayu di sana dalam tahun 1917.

Masjid Jalan Kebun kini (2023)

12. Masjid Darul Muttaqin, Kampung Sungai Udang (1920)

Kampung Sungai Udang pada awalnya tidak dikenali dengan nama Kampung Sungai Udang tetapi sebaliknya lebih dikenali dengan nama Kampung Teluk Pulai Dalam. Separuh daripada kawasan ini masuk ke kawasan perbandaran dan sebahagian lagi merupakan kampung-kampung tradisi yang sedang pesat mengalami proses pemodenan. Kebanyakan penduduk Kampung Sungai Udang ini adalah orang-orang Melayu. Kampung ini mula diteroka pada sekitar tahun 1880 oleh sekumpulan pendatang dari Tanah Jawa. Sebelum kedatangan Jepun, Ketua Kampung yang pada masa itu ialah Haji Abdul Ghani. Pada masa itulah nama Sungai Udang dinamakan iaitu sekitar 1943. Sungai Udang mendapat nama kerana terdapat satu sungai yang menjadi laluan keluar masuk perahu di pangkalan nelayan iaitu sungai yang pada masa itu mengalir masuk ke kawasan masjid dan keluar ke Simpang Empat Sungai Udang seterusnya keluar semula ke Sungai Bertek sehingga membentuk satu parit yang besar. Pada masa itu terdapat banyak udang di sepanjang parit tersebut.Udang-udang yang terdapat di situ adalah udang air masin atau dipanggil udang kertas. Sejak dari itu kawasan tersebut dinamakan Sungai Udang. Namun begitu, di peringkat awal Kampung Sungai Udang hanya meliputi kawasan yang berhampiran dengan Simpang Empat dan di sebelah bandarnya pula masih dikenali dengan nama Kampung Teluk Pulai. 

Masjid Darul Muttaqin ini mempunyai sejarah yang panjang, bermula sekitar tahun 1920-an lagi. Ia pernah dikenali sebagai 'Masjid Sungai Udang' kemudiannya 'Masjid Nurul Ehsan' sebelum bertukar ke nama sekarang. Rekabentuk Masjid Darul Muttaqin ini mencontohi rekabentuk Masjid Agung Demak. Tapak asal masjid difahamkan dikawasan padang sekolah rendah - info jemaah lama, masjid asalnya adalah kayu dan berbumbungkan nipah - rujukan lakaran masjid lama (Masjid Sg Udang), Selepas itu tapak masjid tersebut berpindah ke lokasi sekarang cuma keluasan masjid lama hanya diserambi kanan keluasan yang sama - info setempat, Rekabentuk adalah kubah masjid berkubah bawang dan menara berbentuk payung tertutup separuh - sumber rujukan lakaran masjid lama (Masjid Nurul Ehsan). Akhir sekali Rekabentuk asal dikembalikan semula, asalnya kawasan dewan solat utama dan sekitarnya adalah rumah-rumah yang telah diwakafkan untuk membangunkan masjid sekarang ilham adalah Arwah Ust Hj Ghazali Hj Sirat - info setempat (Masjid Darul Muttaqin).

Masjid Kg. Sungai Udang lama 

Masjid Kg. Sungai Udang  baharu

13. Masjid Jamiul Hasanah, Batu 3, Jalan Kapar, Klang (1921)

Masjid ini pada asalnya dibina oleh Imam Tuan Hj. Dahalan dengan bangunannya diperbuat dari kayu pada tahun 1921 dan dibangunkan semula pada 26 Mac 1927. Bagi menampung jemaah yang semakin ramai, maka masjid ini telah diubahsuai pada tahun 1979 dengan menggunakan konkrit simen. Masjid ini telah dirasmikan oleh DYMM Sultan Salehuddin Abd. Aziz Shah pada 27/11/1981. Pada tahun 2010, masjid ini sekali lagi diubahsuai dengan tambahan ruang untuk jemaah. Pihak masjid sedang merancang untuk mengubahsuai lagi masjid ini kepada dua tingkat dalam masa terdekat untuk menampung jemaah yang semakin ramai mengunjungi masjid ini. Masjid ini telah dianugerahkan sebagai pemenang kedua terbaik seluruh Klang bagi kategori 10 tahun ke atas. Masjid ini dibina berasaskan senibina tradisional Melayu dimana ianya dilengkapi dengan kubah dan menara. Ruang solat dilengkapi dengan permaidani dan kipas angin untuk keselesaan jemaah mengerjakan ibadat. 

Masjid Jamiul Hasanah, Batu 3, Jalan Kapar, Klang 

14. Masjid Kampung Bukit Kemuning / Bukit Naga (1924)

Notifikasi Pewartaan Rezab Masjid dan Tanah Perkuburan Islam Bukit Kemuning/ Bukit Naga

Masjid Bukit Naga lama

Menara Masjid Bukit Naga

Masjid Al-Bakri, Bukit Naga, Klang

15. Masjid Kampung Kuantan (1925)

Masjid Kampung Kuantan berdekatan Bukit Kuda telah dibina dan wujud dalam tahun 1925 lagi ini. Pada 25 Mei 1927, Masjid Melayu baru di Kampung Kuantan diisytiharkan dibuka pada hari Jumaat oleh Yang Mulia Sultan Selangor. Ramai penduduk dan pemimpin Islam terkemuka di Klang turut hadir ke majlis tersebut.

16. Masjid Batu 12, Jalan Kapar  (1926)

1/2 Sikap acuh tak acuh Penghulu Kapar terhadap hukuman denda dalam pelaporan oleh Imam Masjid terhadap orang-orang yang tidak menghadiri Solat Jumaat di Masjid Batu 12 Kapar mendapat kritikan daripada Ketua Kadhi (Mufti) Selangor dalam tahun 1930

2/2 Sikap acuh tak acuh Penghulu Kapar terhadap hukuman denda dalam pelaporan oleh Imam Masjid terhadap orang-orang yang tidak menghadiri Solat Jumaat di Masjid Batu 12 Kapar mendapat kritikan daripada Ketua Kadhi (Mufti) Selangor dalam tahun 1930

Masjid Badariah, Kampung Batu 12, Kapar, Selangor (7 July, 2016)

17. Masjid Batu 8, Jalan Kapar (1927)

18. Masjid Al-Islah Kg Sementa, Kapar (1928)

Masjid  Sementa ini mula dibina pada tahun 1928 telah dibina semula pada tahu1960-an diatas tanah yang diwakafkan oleh Tuan Hj Omar, bekas Ketua Kampong Lokasi masjid ini terletak di Batu 6 1/2 Jalan Kapar, Klang. Selepas itu masjid ini telah diubahsuai kepada masjid sepertimana yang ada sekarang yang telah diusahakan oleh Tuan Hj Wahidan, bekas Ketua Kampung. Masjid ini dibina berasaskan senibina tradisional Melayu di mana ianya dilengkapi dengan kubah dan menara. Ianya masih lagi mengekalkan papan sebagai dinding. Terdapat satu ruangan solat yang dilengkapi dengan permaidani dan kipas angin untuk keselesaan jemaah mengerjakan ibadat. 

Pewartaan Rezab masjid Sementa dalam tahun 1928

Lokasi Masjid Sementa dalam tahun 1928

19. Masjid Diraja Sultan Suleiman Jamiur Rahmah (1932)

Pada 21 Mei 1929,Kerajaan Selangor telah memutuskan untuk mendirikan sebuah Masjid Negeri di Tanah Kosong Di Persimpangan Jalan Sultan dan Jalan Raya, Klang, menggantikan masjid lama yang ada di jalan Rembau, yang akan dirobohkan. Pada 1 Oktober 1931  masjid semasa di Klang akan digantikan dengan yang baru yang akan dibina berdekatan dengan Istana Mahkota. Klang. Masjid ini dibina bersama dengan pengisytiharan Klang adalah Pusat Pentadbiran Negeri Selangor. Seni bina masjid ini dicirikan oleh seni bina Monghul adalah hasilnya reka bentuk L. Keste Ven. Masjid Sultan Sulaiman mempunyai menara utama dan empat kubah di setiap veranda dengan bangunan induk adalah segi lapan. Majlis perasmian dirasmikan oleh Sultan Selangor Kelima, Sultan Alauddin Sulaiman Shah pada 11 September 1932. Malah, masjid ini merupakan masjid negeri Selangor sebelum Masjid Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah di Shah Alam dibina. Secara rasminya masjid ini dinaiktarafkan sebagai Masjid Diraja Sultan Sulaiman, Kelang. Selain itu, masjid itu juga merupakan pemberian daripada kerajaan British kepada Sultan Selangor yang kelima, Almarhum Sultan Alauddin Sulaiman Shah. Masjid Diraja Sultan Suleiman, Klang, Selangor ini mempunyai sejarahnya yang tersendiri.

Masjid Sultan Sulaiman terletak di Bandar Diraja Klang, Selangor. Masjid ini terletak bersebelahan dengan Istana Besar Selangor, Istana Alam Shah dan Kolej Islam Sultan Alam Shah (KISAS), yang dahulunya termasuk dalam perkarangan istana. Di dalam masjid ini juga terdapat satu daripada tiga kubur diraja iaitu Makam Diraja Sultan Sulaiman, Klang.

Proses Pembinaan Masjid

Setelah lebih sepuluh tahun tertangguh, kerja-kerja pembinaan Masjid Klang yang baru ini  telah dimulakan dalam tahun 1931.  Bermula tahun 1920, kerajaan sememangnya berniat untuk membina sebuah masjid yang baharu di Klang yang lebih besar, sesuai dengan perkembangan demografi di Klang. Namun, segala perancangan terpaksa ditangguhkan kerana beberapa faktor logistik dan ekonomi, serta juga atas permintaan baginda Sultan sendiri. 

Pertamanya, kesesuaian tapak. Pada bulan Mac 1920, Encik C. N. Maxwell mengesyorkan bahawa masjid ini dibina, dan mengatakan bahawa tiada bantahan daripada Sultan ketika itu  terhadap cadangan perobohan Masjid Lama di atas tanah kerajaan. Dia mencadangkan untuk meletakkan masjid yang baru  di tebing sungai, di sebelah kiri selepas melintasi jambatan Belfield.  Hal ini disyorkan kepada Ketua Setiausaha oleh  Residen British (Encik Lemon) dan sumbangan $50,000 untuk masjid baharu ini pada 3 Mei 1920 disediakan. Namun, kelulusan peruntukan  oleh Ketua Setiausaha itu dibatalkan pada 1 Oktober 1920 kerana DYMM Sultan tidak pasti tentang cadangan tapak tersebut. Dalam tahun 1925, Jawatankuasa Masjid kini telah menulis berkata bahawa jika tapak ini dikhaskan sebagai tapak masjid, mereka menjangkakan kenaikan $100,000 ke atas kos membina Masjid baru. 

Kemudian tapak baharu dikenalpasti. Tapak ini bersebelahan dengan Istana Sultan. Kontrak ini berada di tangan United Engineers, Singapura, di bawah pengawasan Encik Chester. Kos bangunan adalah $250.000.  Beberapa pengubahsuaian pelan dibuat apabila beberapa cadangan baginda Sultan dimasukkan. Baginda menginginkan sebuah menara azan dibina, serta pembinaan mimbar daripada kayu. Minaret tertinggi akan kira-kira 120 kaki tinggi. Lantainya diperbuat daripada marmar. Konkrit bertetulang digunakan untuk struktur.  Pembinaan jalan masuk ke masjid tersebut juga adalah atas permintaan Yang Mulia Sultan. 

Pada mulanya dicadangkan, pembinaan masjid ini melibatkan juga sumbangan orang ramai serta peruntukan kerajaan berdasarkan ‘Dolar (kerajaan) untuk Dolar (penyumbang) Namun kemudian dibuat bahawa keseluruhan kos pembinaan masjid ditanggung oleh Perbendaharaan Negeri. Penawaran $245,800 untuk Masjid Klang dianggap oleh  Lembaga Tender  paling sesuai untuk diterima. Peruntukan masjid ini dpecahkan ke dalam dua tahun anggaran; Anggaran Tahun 1931 dan Anggaran Tahun 1932. Mujurlah, harga bangunan dan pembinaan mempunyai kecenderungan menurun yang ketara seperti pada tahun 1930. Ketika pembinaan Masjid Negeri yang baru, Sultan Selangor sangat berminat dan membuat banyak lawatan untuk menyaksikan kemajuannya.

“Kerja-kerja di masjid baru akan dimulakan tidak lama lagi dan apabila ia selesai masjid lama akan dirobohkan. Laluan cawangan kereta api FMS yang beroperasi antara Kuala Selangor dan persimpangan jambatan Connaught akan ditutup sementara untuk semua lalu lintas dari Nov. 1 sehingga notis selanjutnya. "Malay Mail" memahami bahawa laluan Cawangan Kuala Selangor telah dilanda teruk oleh persaingan jalan raya dan akibatnya menjadi tidak menjimatkan, tetapi Penutupan itu bertujuan untuk menjadi semata-mata sementara.”

Suasana pada Hari Perasmian Masjid

Pembukaan rasmi masjid tersebut disempurnakan oleh Sultan Alauddin Sulaiman Shah pada 11 September 1932.  Masjid semasa di Klang pada masa itu akan digantikan oleh pemandangan baru yang akan dibina berdekatan dengan Istana Mahkota, Klang.

Masjid Negeri Selangor di Klang tersergam indah

 Kubah besar dan beberapa kubah kecil menjadikannya unik dan tersendiri rekabentuknya

Gabungan Arkitektur  Romawi Byzantium( Barat) dan Moorish Islamik (Timur)

Yang Mulia Raja Muda Selangor, disertai oleh Tunku Panglima Besar, dan Keluarga Diraja tiba di Upacara Pembukaan Masjid Negeri baru.

Pintu masuk ke lobi masjid

Lokasi masjid ini terletak berdekatan padang golf Klang

Dari awal pagi lagi, orang dari jauh dan dekat mula berkumpul di masjid dan tarikan pertama dan paling menarik adalah susunan pelbagai jenis kek di gerai-gerai yang dihias indah. Bahagian kiri Masjid ditutup dengan barisan gerai. Yang di sebelah kanan, yang disusun secara berasingan, milik Duli Yang Maha Mulia Raja Muda Selangor, sangat menyegarkan bagi pengunjung yang dahaga kerana dibekalkan minuman sejuk secara percuma di gerai ini. Blok lain gerai mengandungi persembahan kek dari kumpulan yang berbeza dan individu. Semua pengunjung cemas menunggu ketibaan hakim-hakim, Tetuan, L. Kesteven, G. C. Beddington, M. McCrae, Tungku Syed Abu Baker dan Inche Osman. Markah diberikan berdasarkan kebersihan, hiasan, rasa kek dan keadaan umum. 

Dengan menyempurnakan upacara membuka pintu, DYMM Sultan mengisytiharkan Masjid Negeri dibuka secara rasminya. Apabila memasuki masjid, baginda telah diarahkan ke pentas dan singgahsana di masjid dan Residen British serta def-def terhormat diarahkan ke tempat duduk khas yang disediakan untuk mereka. Kemudian semua umat Islam, terdapat tergesa-gesa masuk di setiap pintu masuk, laluan, dan celah Masjid. Semua orang berusaha untuk masuk ke masjid untuk memanfaatkan peluang pertama untuk mengambil bahagian dalam upacara tersebut. Kemudian Solat "Sunat Tahiyatul-Masjid" berlangsung. 

Selepas upacara upacara perlu Majlis baginda melawat gerai di mana kek yang dibentangkan, disusun dan disimpan. DYMM sangat gembira dengan usaha rakyat dalam membuat pertandingan kek berjaya. Setelah memberikan hadiah kepada para peserta dan pemenang, rombongan diraja kembali ke Istana. Semua ketua dan pembesar Melayu serta pegawai-pegawai Eropah telah dijamu makan tengah hari di Istana Mahkota. Umat Islam dijemput ke gerai-gerai untuk diberi makan dengan kek. Namun, pengambilan kek dan pinggan dibawa pergi dari tempat kejadian mengecewakan pihak berkuasa yang berkenaan.  Program itu berakhir pada kira-kira jam 3 petang.

Rekabentuk dan Senibina Masjid

Masjid baru di Klang, bangunan paling mulia yang telah didedikasikan untuk agama Islam di Negeri-Negeri Melayu, akan dibuka secara rasmi oleh Yang Mulia Sultan Selangor pada pagi Jumaat Masjid ini, yang telah menelan kos seperempat juta dolar, pastinya yang terbaik dan mungkin yang terbesar di Semenanjung. Kedudukan yang tersergam indah di Klang, di kaki bukit di mana Istana Sultan terletak,  peringatan berterusan dan kuat kepada semua yang melihatnya bahawa mereka tinggal di Negeri Melayu dan bahawa Islam adalah Agama Negeri Selangor.  Arkiteknya ialah Encik L. Kesteven, F. R. I. B. A.,  Jabatan Kerja Awam Selangor, dan kontraktor United Engineers, Ltd.  Singapura.

Keunikan bangunan  masjid  bertetulang konkrit terbesar dan paling moden di Malaya, yang dibina di Klang ini untuk baginda DYMM Sultan Selangor  adalah mimbar yang tinggi dan teguh adalah satu-satunya struktur kayu; kerja-kerja besi halus di kedua-dua bahagian dalam dan luar. Kerja besi tempa, yang semuanya telah dihasilkan di England untuk reka bentuk arkitek, adalah paling anggun, dan kemungkinan tidak ada bangunan lain di Malaysia telah memberikan begitu banyak peluang untuk bentuk penciptaan seni ini.;  kolam hiasan untuk upacara mandi, diterangi secara elektrik dari bawah oleh cahaya yang tersebar melalui kaca berwarna amber.Tidak kurang daripada setengah dozen kelengkapan elektrik yang kelihatan, untuk pencahayaan telah dibuat. 

Konsep rekabentuk Masjid Diraja Sultan Suleiman di Bandar Diraja Klang agak berlainan dari mana-mana masjid yang ada di negeri Selangor mahupun di Malaysia. Gabungan seni bina moden Islam dan Byzantine yang telah diberikan oleh arkitek,  Masjid Klang baru adalah unik. Di antara semua bangunan terkenal di dunia Islam, di Arab, Turki, Mesir dan di tempat lain, tidak ada masjid lain yang menyerupai reka bentuknya. Ia menggabungkan  persekitaran Malaya dengan sempurna  dan keharmonian seni bina Barat.

Rekabentuk asalnya bagaikan sebuah palang seperti yang selalu digunapakai dalam pelan gereja-gereja di Eropah. Daripada hasil bacaan buku-buku sejarah Malaysia, ada yang mengatakan Masjid Sultan Suleiman mempunyai pengaruh campuran senibina Islam Moorish dan senibina Inggeris. Ada pula yang mengatakan Masjid Sultan Suleiman berkonsepkan Art Deco kerana elemen dekoratif yang minima digunapakai di sini. Penggunaan geometri yang mudah pada pelan masjid juga menjurus kepada Art Deco.

Dari luar, seseorang melihat struktur kubah besar masjid yang betul-betul dihubungkan oleh arked dengan Menara tinggi. Terdapat 8 menara kecil di sekeliling masjid dan satu menara besar lagi tinggi dibahagian tengah laluan masuk dari anjung utama. Menara ini juga dihiasi dengan kubah kuning di puncaknya. Masih terdapat unsur-unsur klasikal terutama pada tiang, namun ianya agak minimal. Kubah masjid berbentuk separuh bulatan (separa hemisfera) berwarna kuning telur (bukan keemasan). Kubah besar ruang solat utama dikelilingi oleh beberapa kubah yang lebih kecil.

Keseluruhan bangunan dikelilingi oleh pagar besi tempa membentuk halaman kira-kira seratus lima puluh kaki persegi.Rel-rel di sekelilingnya dipenuhi oleh empat menara sudut dan empat menara perantaraan, masing-masing dikelilingi oleh kubah kecil. Bangunan-bangunan itu berwarna granit terang.  

Peruntukan dibuat untuk pencahayaan limpah, supaya pada majlis-majlis khas dua pertiga atas menara akan dilihat sebagai sorotan cahaya yang langsing dalam kegelapan sementara jisim hitam mosaik di bawah. Tiada penggunaan kesan pencahayaan limpah yang begitu berteknologi tinggi telah dibuat di tempat lain di Malaya.

Ciri - ciri menarik dari beranda utama, di mana Sultan akan tiba pada hari Jumaat depan, adalah tiga kepingan marmar besar di sisi dan depan. Kepingan-kepingan ini, yang panjangnya sembilan kaki dengan tiga lebar, mengandungi teks-teks Islam yang telah direka dengan anggun dalam aksara arab oleh Yang Mulia sendiri. Sentuhan peribadi dalam hiasan ini paling sesuai dan harus diperhatikan lagi dalam teks monogram Arab yang direka oleh Yang Mulia yang muncul di belakang kerusi di mimbar tinggi Masjid. DYMM Sultan telah mengambil minat yang besar dalam reka bentuk bangunan dan telah mengikuti pembinaannya dengan teliti.

Mimbar tinggi dan unik daripada kayu hasil citarasa baginda DYMM Sultan Sulaiman Shah sendiri

Dari teras utama yang mulia, apabila baginda memasuki upacara pembukaan, akan masuk ke ruang hadapan kubah sempit yang terletak di bawah menara, atau mendaki, setinggi 136 kaki. Dari ini, yang dihiasi dengan relief berwarna, yang mulia akan melihat melalui arked, melintasi masjid ke Mehrab di sisi yang lebih jauh. Bahagian yang paling suci dalam masjid terdiri daripada sebuah ruang kubah dengan mimbar, atau mimbar, di satu sisi. Garis dari beranda hingga ke Mehrab betul-betul berkiblat ke Mekah, Arah ini telah diperiksa oleh juruukur dan juga oleh pegawai beragama Islam

Dari ruang hadapan Sultan akan masuk ke dalam Arked berkubah  yang membawa ke lobi pintu masuk masjid yang betul. Di dua sisi lobi ini terdapat galeri di mana lampu sorot tersembunyi menerangi siling yang dihiasi. Terdapat dua lobi yang sama di bangunan itu, satu memberikan akses ke kolam renang dan yang lain ke masjid itu sendiri. Kolam mandi adalah pemandangan yang menakjubkan pada waktu malam, kerana ia diterangi di bawah air melalui kaca ambar, seolah-olah kolam itu  diisi dengan emas cair.

Dewan Solat Masjid adalah cetagonal dan berdiameter lima puluh kaki. Ruang solat utama Masjid Diraja Sultan Suleiman berbentuk oktagon (segi lapan) di bahagian bawah dan mula bertukar ke bentuk bulat pada aras 10 meter.  Masjid ini boleh menampung lebih kurang 1000 jemaah dalam satu masa. Sebelah dalam kubah utama boleh dinaiki kerana ianya mempunyai dua aras seperti balkoni. Empat sisi terbuka ke verandah dan diusahakan dengan skrin hiasan yang dihiasi oleh tingkap yang dipenuhi dengan kaca berwarna-warni. Tiga sisi lain terbuka ke lobi yang telah disebutkan, dan akhirnya ada Mehrab, yang diukir bentuk daun emas dan diterangi dari lantai melalui kaca amber. 

Aras keduanya boleh diakses dengan 'cat ladder'. Ada satu lapisan kerangka besi dekoratif dibawah kubah digunakan untuk menyokong 'kaca warna' yang disusun ber'pattern'.

Warna cat yang lembut tetapi kaya membezakan bahagian dalam, warna yang digunakan terutamanya kuning, merah dan biru. Lantai getah dipasang di Dewan ini dan kepingan marmar di beranda. 

Dari lantai dewan ini ke bahagian atas kubah puncak adalah sembilan puluh satu kaki, dan keseluruhan struktur adalah perpaduan reka bentuk dan hiasan yang kompleks tetapi menyenangkan. Oktagon naik dan menyempit untuk mengambil bentuk bulat dan di atasnya naik Ciri ‘kolonial’ yang sepadan dengan ‘clerestory katedral. Di atas ini sekali lagi adalah kubah dalaman, diameter tiga puluh empat kaki, terdiri daripada ‘tracery’ yang sangat halus namun kuat dari besi tempa hiasan, bahagian atas dua pertiga daripadanya dipenuhi dengan kaca Pelbagai warna. Di belakang kaca ini terdapat enam belas lampu sorot yang menyebarkan cahaya ke dalam badan masjid pada waktu malam.

Anakanda perempuan Sultan Sulaiman Shah yang mangkat
dalam tahun 1937  disolatkan dan disemadikan di kawasan
makam diraja bersebelahan Masjid Negeri di Klang 

Berita tentang Kemangkatan DYMM Sultan Sulaiman Shah di Istana Alam Shah di Klang dalam tahun 1938. Jenazah baginda disolatkan di Masjid Negeri

Sambutan Hari Pertabalan Sultan Hishamuddin Alam Shah diadakan di Istana dan Masjid Negeri di Klang dalam tahun 1939

Masjid Sultan Suleiman yang ada sekarang ini telah pun melalui beberapa proses pengubahsuaian dalaman dan di kawasan 'courtyard' bangunan asal. Rekabentuk asalnya bagaikan sebuah palang salib jika dilihat dari atas, seperti yang selalu digunapakai dalam pelan-pelan gereja Byzantium di Eropah. Namun sekarang bentuk Masjid Sultan Suleiman sudah kelihatan seperti segi empat hasil pengubahsuaian oleh Jabatan Agama Islam Selangor.

Masjid Sultan Sulaiman dalam tahun 1950-an

Istana Alam Shah dan Masjid Sultan Sulaiman di Klang dalam tahun 1970-an

Masjid Sultan Sulaiman di Klang kini

20. Masjid Baru Telok Pulai, Klang (1947)

21. Masjid Baru Telok Gadong, Klang (1959)

13 February 1960 -  Duli Yang Maha Mulia Sultan Selangor tengah hari tadi telah melakukan pembukaan rasmi Masjid Baharu Kampung Telok Gadong, Klang, yang menelan belanja sebanyak $22,000. Sejumlah $9,500 telah didermakan oleh Pejabat Ugama Klang. Perbelanjaan yang lain itu adalah derma daripada pendudok2 Kampong Telok Gadong, titah-nya,

Rujukan:

Sila klik pada pautan di bawah bagi membaca dan menganalisis dokumen-dokumen daripada Arkib Negara Malaysia:

BELI

Tajuk

:

KLANG MOSQUE : SITE FOR :

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

30 MAR 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0235501W

Hit

:

176

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

ABOUT BUILDING A MOSQUE AT KLANG.

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 FEB 1883

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0002186W

Hit

:

118

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

PLANS FOR NEW MOSQUE, KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 JUL 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0265497W

Hit

:

93

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

GAZETTED MOSQUE RESERVES SELANGOR - KLANG DISTRICT

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 JUL 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0240688W

Hit

:

71

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND IN KLANG FOR A MOSQUE : FORWARDS...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

20 APR 1900

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0091646W

Hit

:

58

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

ABOUT BUILDING A MOSQUE AT KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

14 FEB 1883

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0002160W

Hit

:

52

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

REQUESTING ENDORSEMENT OF THEIR CHOICE OF SHAIK ABDU...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

13 NOV 1884

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0003789W

Hit

:

44

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND : PORTION 3927, KLANG MUKIM FOR ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

31 MAR 1924

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0230508W

Hit

:

39

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

TENDERS FOR KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

27 DEC 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0264042W

Hit

:

37

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

ERECTION OF A MOSQUE AT KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 JAN 1929

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0261361W

Hit

:

30

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

BELI

Tajuk

:

RESERVATION OF A PRICE OF LAND AT ULU KLANG FOR A MO...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

4 NOV 1905

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0125538W

Hit

:

29

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

Tajuk

:

KLANG MOSQUE : SITE FOR :

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

30 MAR 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0235501W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ABOUT BUILDING A MOSQUE AT KLANG.

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 FEB 1883

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0002186W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

PLANS FOR NEW MOSQUE, KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 JUL 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0265497W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

GAZETTED MOSQUE RESERVES SELANGOR - KLANG DISTRICT

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 JUL 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0240688W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND IN KLANG FOR A MOSQUE : FORWARDS...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

20 APR 1900

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0091646W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

OPENING OF KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

7 JUN 1933

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0279982W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ABOUT BUILDING A MOSQUE AT KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

14 FEB 1883

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0002160W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

PROPOSED CONSTRUCTION OF NEW MOSQUE AT MORIB.

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

KERJA RAYA KLANG,SELANGOR, PEJABAT (JKR)

Tarikh

:

6 FEB 1957

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

2005/0015636W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

REQUESTING ENDORSEMENT OF THEIR CHOICE OF SHAIK ABDU...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

13 NOV 1884

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0003789W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ARREARS IN RESPECT OF LIGHT AND WATER SUPPLIES TO ST...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

BADAN BERKANUN NEGERI

Sumber

:

MAJLIS PERBANDARAN KELANG, SELANGOR

Tarikh

:

8 APR 1949

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0700558W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ADDRESS GIVEN BY H.H. THE SULTAN TO HIS PEOPLE AT TH...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

PERSEKUTUAN - JABATAN

Sumber

:

BRITISH MILITARY ADMINISTRATION

Tarikh

:

2 OCT 1945

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0574429W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND : PORTION 3927, KLANG MUKIM FOR ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

31 MAR 1924

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0230508W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ERECTION OF A NEW MOSQUE AT BATU 9 LUAR, TELOK PANGL...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

KERJA RAYA KLANG,SELANGOR, PEJABAT (JKR)

Tarikh

:

26 NOV 1959

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

2005/0015830W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

TENDERS FOR KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

27 DEC 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0264042W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

PROVISION IN THE 1933 ESTIMATES FOR THE SALARIES OF ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

7 JUL 1932

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0278698W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

STATE MOSQUE, KELANG. WIRING TO KOLAH STATE MOSQUE, ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

KERJA RAYA KLANG,SELANGOR, PEJABAT (JKR)

Tarikh

:

21 OCT 1966

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

2005/0015712W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ROOMED BARRACK FOR MOSQUE OFFICIAL, KLANG.

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

KERJA RAYA KLANG,SELANGOR, PEJABAT (JKR)

Tarikh

:

7 APR 1953

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

2005/0015411W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ERECTION OF A MOSQUE AT KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 JAN 1929

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0261361W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ERECTION OF A NEW MOSQUE AT TELOK GADONG, KLANG.

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

KERJA RAYA KLANG,SELANGOR, PEJABAT (JKR)

Tarikh

:

13 JAN 1959

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

2005/0015767W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF A PRICE OF LAND AT ULU KLANG FOR A MO...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

4 NOV 1905

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0125538W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPOINTMENT OF HAJI OTHMAN BIN MOHD. NOR, CHIEF IMAM...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

12 SEP 1949

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0297932W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND FOR PUBLIC PROPOSES. (1) MOSQUE ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

29 AUG 1923

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0227548W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

EXEMPTION FOR THE VEHICLES INSPECTOR, CORPORAL AND P...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 JAN 1919

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0203342W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPLICATION FROM THE PENGHULU ULU KLANG FOR FINANCIA...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

4 JAN 1937

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0288836W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SITE PLAN OF KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

4 JUL 1931

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0271890W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

REWIRING OF THE STATE MOSQUE, KLANG

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

5 FEB 1949

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0296138W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

CERTIFICATE OF RESERVATION FOR MOSQUE RESERVES IN KL...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 AUG 1927

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0249685W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

GAZETTING OF PORTIONS 2684, BUKIT RAJA MUKIM, KLANG,...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 DEC 1927

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0251655W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPOINTMENT OF HAJI SHAHBIDIN BIN HAJI SULEIMAN, 2ND...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

20 MAY 1950

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0299316W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPLICATION BY MOHAMED FADOROOLAH BIN MOHD. SUHAYAMA...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

15 SEP 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0268136W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

REVOCATION OF PORTION 3441 IN THE MUKIM OF KLANG (MO...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

11 JUN 1928

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0256977W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SURRENDER OF PORTION 1555 (E.M.R. 866) KLANG AS A RE...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

7 MAY 1917

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0194890W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

DISMISSAL OF HAJI KHALID BIN TAMBY ZAINAL, BILAL, ST...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

18 OCT 1937

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0288679W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND FOR A MALAY SCHOOL AND MOSQUE AT...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

3 AUG 1917

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0196040W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

REQUEST FOR FINANCIAL ASSISTANCE OF $1,300 TOWARDS C...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 FEB 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0240389W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ACQUISITION OF CERTAIN PORTIONS OF LAND IN KLANG TOW...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

22 MAR 1929

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0257465W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND FOR A MOHAMMEDAN MOSQUE IN KLANG...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

29 AUG 1916

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0190772W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

INSTALLATION OF A MICROPHONE AND LOUDSPEAKERS IN THE...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 DEC 1933

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0281255W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

REPORT ON HAJI KHALID BIN JINAL, BILAL, MOSQUE JAMA'...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

14 AUG 1934

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0282767W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ERECTION OF A NEW MOSQUE AT TELOK PULAI, KLANG - APP...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 SEP 1947

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0293038W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SANCTION FOR FREE SURVEY OF A PART OF PORTION 1660, ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

27 JAN 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0239862W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SUPERVISION OF THE ERECTION OF A MAUSOLEUM IN THE PR...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 JUN 1932

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0275027W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

(I) REPORT OF THE MOSQUE, KAMPONG KUANTAN, BUKIT KUD...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 APR 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0235764W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

KLANG MOSQUE - INSCRIPTION ON PANELS

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

2 DEC 1931

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0273194W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF LAND, PORTION 4540, MUKIM OF KLANG, F...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

26 OCT 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0238500W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RE-ERECTION OF THE GURDWARA AND MOSQUE AT THE HIGH S...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

11 OCT 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0244267W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

NEW MOSQUE AT KLANG - PREPARATION OF SPESIFICATIONS ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

5 MAY 1930

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0263263W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RESERVATION OF A PIECE OF LAND IN KLANG MUKIM FOR A ...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

21 APR 1914

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0175691W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

GAZETTING OF MALAY SCHOOL AND MOSQUE RESERVE AT JALA...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

20 NOV 1917

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0197282W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

PROVISION OF $500/- TO MEET EXPENSES IN CONNECTION W...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 NOV 1935

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0284273W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

Tajuk

:

PROVISION FOR A BALAI AT THE KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 SEP 1932

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0278837W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

RETIREMENT OF HAJI AZAHARI BIN HAJI ABDUL KHALEK, KA...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

25 AUG 1949

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0297651W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SANCTION FOR FREE SURVEY OF PORTION NO. 4406, KLANG,...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 APR 1926

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0241288W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

COMPLAINT AGAINST THE CONDUCT OF RAJA SAMSUSAH BIN R...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

21 FEB 1931

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0270976W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

WATER SUPPLY TO THE NEW KLANG MOSQUE

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

9 AUG 1933

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0280243W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

MINUTES OF MEETING OF THE COMMITTEE OF SULEIMANI JAM...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

8 DEC 1936

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0286328W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

ESTABLISHMENT OF A FUND FOR MAINTENANCE AND REPAIR O...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

20 JAN 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0234608W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPLIES FOR A GOVERNMENT GRANT OF $600/- TOWARDS THE...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

23 MAR 1927

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0247516W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

FINANCIAL ASSISTANCE TO THE PROPOSED MOSQUE IN THE K...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

14 SEP 1925

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0237770W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

APPOINTMENTS OF IMAM, BILAL AND SIAK FOR THE STATE M...

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Tarikh

:

11 JUL 1933

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1957/0281550W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT

×

 Notifikasi

Harap maaf! Untuk menambah bahan ini tuan/puan perlu log masuk/pendaftaran baru.

Log Masuk Daftar Baru Batal

Tajuk

:

SITE FOR MOSQUE ON LOT. 2133 3RD MILE KLANG ROAD

Kategori

:

ARKIB AWAM

Subkategori

:

NEGERI

Sumber

:

PERANCANG BANDAR DAN KAMPUNG, JABATAN

Tarikh

:

31 JAN 1950

Jenis Rekod

:

DOKUMEN

No Penerimaan

:

1984/0015006W

Hit

:

.

Subjek

:

DOKUMEN  

Lokasi

:

IBU PEJABAT